Sơ lược

• Metaverse là sự phát triển trong tương lai của Internet dựa trên thế giới ảo được chia sẻ liên tục, trong đó mọi người tương tác dưới dạng các hình đại diện (avatar) 3D.

• Công nghệ blockchain có thể cung cấp phần cốt lõi cho metaverse, với các tài sản NFT có thể tương tác có thể được sử dụng trên các không gian metaverse khác nhau.

Nếu có chú ý đến thế giới công nghệ, gaming hoặc tiền mã hóa thì bạn có thể đã nghe nói về metaverse vào khoảng thời gian trước cuối năm 2021. Nhưng ngay cả khi bạn không tìm hiểu về những lĩnh vực đó thì vẫn rất có thể bạn đã thấy sự gia tăng rõ rệt trong cuộc trò chuyện kể từ khi Facebook vạch ra kế hoạch lớn về việc xây dựng metaverse.

Chính xác thì metaverse là gì? Chà, thật khó để có thể giải thích một cách ngắn gọn. Về cơ bản, đó là một tầm nhìn tương lai về Internet có thể đắm chìm (immersive) hơn và toàn diện hơn, với tai nghe thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) có khả năng đóng một vai trò lớn khi trải nghiệm trực tuyến nhìn và cảm nhận thực hơn — và có khả năng thay thế một số hoạt động trong thế giới thực.

Theo JP Morgan, metaverse đại diện cho một thị trường trị giá $1 nghìn tỷ và một loạt các công ty đã công bố ý định khám phá các cơ hội mà metaverse mang lại.

Tuy nhiên, việc metaverse sẽ hoạt động như thế nào và ai sẽ kiểm soát nó là hai vấn đề vấn đề vẫn còn cần xem xét; và thuật ngữ này gần đây đã được sử dụng như một từ tổng quát cho một loạt các sáng kiến công nghệ, gaming và tập trung vào NFT hướng tới tương lai. Thêm vào đó, có thể sẽ phải mất nhiều năm trước khi tất cả chúng ta bắt đầu hoạt động trực tuyến với tư cách là hình đại diện.

Tuy nhiên, hiện tại, đây là những gì bạn cần biết.

Metaverse là gì?

Mặc dù có nhiều tầm nhìn tiềm năng cạnh tranh về cách metaverse sẽ hoạt động nhưng có một điều dường như luôn đúng: metaverse được coi là sự phát triển lớn tiếp theo của Internet với sự chuyển đổi từ các trang web văn bản và hệ sinh thái khép kín ngày nay sang các không gian 3D được sử dụng chung (shared), chồng lấn (overlapping) - nơi mà người dùng tương tác thông qua hình đại diện.

Những người ủng hộ tin rằng metaverse sẽ được ứng dụng cho nhiều mục đích khác nhau, từ giao lưu xã hội đến các sự kiện, gaming, mua sắm và thậm chí là cho công việc. Metaverse sẽ không phải là một trang web hoặc nền tảng mà đó sẽ là một loạt các địa điểm đến trực tuyến hỗ trợ hình đại diện và các tài sản có thể tùy chỉnh để bạn có thể di chuyển từ địa điểm ảo này sang địa điểm ảo khác.

Yếu tố cuối cùng đó có thể dựa vào NFT và công nghệ blockchain. Các NFT (Non-fungible token) là tài sản kỹ thuật số có sự khan hiếm được lập trình và như vậy, đây là một công cụ lý tưởng để đại diện cho quyền sở hữu các tài sản ảo như các vật phẩm trong metaverse hoặc các mảnh đất ảo. Ví dụ, các NFT phổ biến như Bored Ape Yacht Club và CryptoPunks có thể được chuyển đổi thành hình đại diện 3D mà chủ sở hữu có thể đưa vào các thế giới metaverse . Những tài sản ảo này cũng có thể được giao dịch, tùy chỉnh và thậm chí là để kiếm tiền.

Khái niệm về Metaverse hình thành trước có sự gia tăng về mức độ  quan tâm về nó như hiện tại; bản thân thuật ngữ này lần đầu tiên xuất hiện trong tiểu thuyết cyberpunk mang tính biểu tượng của Neal Stephenson 'Snow Crash' trong khi 'Ready, Player One' của Ernest Cline — và đặc biệt là bộ phim chuyển thể do Steven Spielberg đạo diễn — mang khái niệm này đến với nhiều khán giả hơn.

Điểm đặc biệt của metaverse là gì?

Một số điều bạn vừa đọc ở trên nghe có vẻ quen thuộc. Đó là sự thật: các trò chơi thế giới ảo đã có từ lâu, đặc biệt là Second Life ra mắt vào năm 2003. Nếu chơi Fortnite hoặc Roblox thì có lẽ bạn đã quen thuộc với ý tưởng về một máy chủ chia sẻ trong đó người dùng kiểm soát hình đại diện để chơi và giao lưu.

Một trong những điểm khác biệt lớn giữa các trò chơi như vậy và metaverse được thúc đẩy bởi blockchain tiềm năng chính là ý tưởng về quyền sở hữu tài sản thực sự. Trong Fortnite và Roblox, bạn trả tiền bằng tiền ảo có thể đổi lấy các vật phẩm kỹ thuật số, nhưng chúng vẫn nằm trên các máy chủ tập trung của nhà sản xuất trò chơi. Bạn không thể bán lại chúng để kiếm tiền trên thị trường của bên thứ ba hoặc chuyển chúng sang các trò chơi khác. Đó là giao dịch một lần và chỉ có thế.

Trong môi trường metaverse được vận hành bởi NFT như đã được đề xuất, bạn có thể sở hữu những thứ như hình đại diện, đất đai, quần áo kỹ thuật số và các mặt hàng khác và di chuyển chúng trên các nền tảng thông qua ví tiền mã hóa của mình. Ở đây, khả năng tương tác là chìa khóa cho các startup tiền mã hóa thúc đẩy công nghệ: đó không còn chỉ là việc bị khóa vào một nền tảng duy nhất từ ​​Facebook, Google hoặc bất kỳ gã khổng lồ công nghệ nào khác.

Hơn nữa, những người ủng hộ tin rằng metaverse sẽ mở ra thêm các cơ hội kinh tế cho người dùng và người sáng tạo, dù là thông qua trò chơi điện tử play-to-earn (như Axie Infinity), thông qua việc  tạo nội dung và các mặt hàng mà người khác có thể mua dưới dạng NFT, hoặc thậm chí là thiết kế các trò chơi và địa điểm mà người dùng có thể khám phá và tận hưởng với một khoản phí. Một metaverse được hỗ trợ bởi tiền mã hóa có thể dân chủ hóa Internet tốt hơn và tích lũy giá trị đáng kể cho cả người dùng thay vì chỉ cho các nhà khai thác nền tảng.

Do metaverse được coi là một Internet đắm chìm hơn nên không có gì ngạc nhiên khi tai nghe VR và AR chắc chắn sẽ là một yếu tố quan trọng để trải nghiệm thế giới 3D. Meta gọi metaverse là “Internet hiện thân” được thiết kế mạnh mẽ hơn và đáng tin cậy hơn không chỉ thông qua đồ họa 3D mà còn là việc cải thiện cảm giác hiện diện và tương tác kỹ thuật số. Nhưng metaverse sẽ không hoàn toàn dành cho tai nghe: hãy mong đợi không gian này sẽ xuất hiện trên máy tính và thiết bị thông minh.

Metaverse hoạt động như thế nào?

Trong tầm nhìn của Facebook về metaverse, người dùng sẽ tương tác với nhau trong không gian 3D và có khả năng thay đổi giữa các trải nghiệm khác nhau. Ví dụ: bạn có thể chia sẻ phòng với những người dùng khác và trò chuyện hoặc chơi bài, sau đó cùng bạn bè tham gia trò chơi lướt sóng 3D. Từ đó, bạn có thể đến phòng trưng bày nghệ thuật NFT, vào sòng bạc kỹ thuật số hoặc xem một buổi hòa nhạc trực tiếp. Và sau đó, bạn có thể có tận hưởng thời gian ở một mình trong căn nhà riêng tư, có thể tùy chỉnh của riêng mình.

Nhưng sẽ không chỉ có Facebook xây dựng những trải nghiệm này: đó có thể sẽ là một loạt các công ty và người sáng tạo, lớn và nhỏ. Yếu tố hợp nhất có thể là việc sử dụng ví tiền mã hóa hoặc chức năng tương tự để đăng nhập vào các dịch vụ và khai thác tài sản thuộc sở hữu của bạn. Cho dù đó là việc trang bị hình đại diện 3D, chơi với các vật phẩm trong trò chơi hay tải lên một vị trí cá nhân mà mình sở hữu dưới dạng NFT thì bạn cũng sẽ muốn truy cập vào nội dung kỹ thuật số của riêng mình cho dù bạn đang ở đâu.

Nói cách khác, metaverse sẽ không phải là một điểm đến duy nhất được điều hành bởi một công ty hoặc cộng đồng. Không gian dự kiến ​​sẽ cởi mở hơn thế, nhưng tất cả đều được xây dựng trên một khuôn khổ dựa trên blockchain có khả năng tương tác, cho phép di chuyển dễ dàng qua các địa điểm và không gian.

Decentraland là một ví dụ hiện có về trải nghiệm trò chơi theo phong cách metaverse. Trò chơi trên Ethereum cho phép người dùng mua các mảnh đất — được bán dưới dạng tài sản NFT — trong thế giới chung và sau đó xây dựng trên đó, tạo ra những đại điểm như phòng trưng bày tác phẩm nghệ thuật NFT và các trải nghiệm tương tác khác. Decentraland còn sơ khai so với tầm nhìn của Facebook nhưng hiện trò chơi này đã đi vào hoạt động và đã hoạt động được vài năm, với các công ty bao gồm Samsung và JP Morgan tham gia mở không gian ảo.

The Sandbox là một trò chơi sắp ra mắt với cách tiếp cận tương tự, sở hữu thiết kế trực quan theo phong cách Minecraft và khả năng kiếm tiền từ các mảnh đất bằng cách tạo ra trải nghiệm cao cấp. Chủ sở hữu đất thậm chí có thể cho thuê các mảnh đất của họ với một khoản phí. Sandbox đã chiêu mộ hàng loạt người nổi tiếng và thương hiệu vào thế giới của mình — từ Snoop Dogg đến Adidas và The Walking Dead — và các mảnh đất liền kề thường được bán với giá cao hơn các mảnh đất khác.

Ai đang xây dựng metaverse?

Rõ ràng là có rất nhiều công ty đang thực hiện nhiệm vụ này — và danh sách này ngày càng dài hơn theo thời gian. Ngoài Facebook, chúng ta đã thấy gã khổng lồ công nghệ và gaming Trung Quốc Tencent dành rất nhiều nguồn lực cho metaverse, và Microsoft đã nói rằng kế hoạch mua lại Activision là nhằm xây dựng metaverse.

Ở những nơi khác, các thương hiệu đa dạng như Walmart và Disney đã tiết lộ kế hoạch mở rộng các dịch vụ của mình vào metaverse, CEO Bob Chapek của Disney gọi đó là "ranh giới kể chuyện tuyệt vời tiếp theo". Những người khác đang thực hiện một cách tiếp cận thận trọng hơn; Shuntaro Furukawa - chủ tịch của hãng gaming khổng lồ Nintendo - đã tuyên bố rằng mặc dù có "tiềm năng lớn" trong metaverse nhưng công ty vẫn chưa đưa ra bất kỳ kế hoạch cụ thể nào.

Trong không gian tiền mã hóa, dường như có vô số công ty startup và các cộng đồng đang xây dựng các phần của metaverse, dù đó là thế giới trò chơi, tài sản có thể tương tác hay cơ sở hạ tầng. Bởi vì khái niệm về metaverse vẫn còn khá mơ hồ và khó để mô tả ngắn gọn, có vẻ như gần như bất kỳ thứ gì liên quan đến blockchain đều có thể là một phần của metaverse sắp tới.

Bạn cũng nên đặt câu hỏi: ai đang mua trong metaverse? Doanh số bán đất kỹ thuật số tăng đột biến vào cuối năm 2021, thậm chí đạt giá trị $100 triệu chỉ trong một tuần và chúng ta đã thấy doanh số bán đất trị giá hàng triệu đô la trên Decentraland và The Sandbox, với các thương hiệu như Gucci thu hút bất động sản ảo.

Các nhà đầu tư đất Metaverse đang mọc lên; Everyrealm (trước đây là Republic Realm) đang đổ hàng triệu USD vào bất động sản kỹ thuật số hàng đầu — bao gồm cả việc mua một lô Sandbox duy nhất với giá $4,3 triệu vào tháng 11 năm 2021 — với kế hoạch xây dựng các điểm đến cao cấp trong metaverse. Vào tháng 2 năm 2022, công ty đã huy động được $60 triệu trong vòng gọi vốn Series A do Andreessen Horowtiz dẫn đầu, với các nhà đầu tư bao gồm Coinbase Ventures, Paris Hilton và Nas.

Bạn có biết?

Vào tháng 12 năm 2021, một người nào đó đã trả gần $450.000 tiền mã hóa để mua một lô đất trong The Sandbox gần biệt thự của Snoop Dogg. Snoop đã tweet về tin tức này như sau: "Đó là một món hời."

Tương lai

Một phần lý do tại sao thuật ngữ “metaverse” vẫn còn khó mơ hồi ngay tại thời điểm hiện tại là do có lẽ vẫn còn ít nhất nhiều năm nữa thì metaverse mới ở trạng thái gắn kết, hào nhoáng. Các trò chơi tiền mã hóa và NFT vẫn đang ở giai đoạn đầu phát triển, cũng như các ứng dụng phi tập trung dựa trên blockchain (dapp) vẫn còn một chặng đường dài phía trước trước khi người tiêu dùng bình thường có thể truy cập và đủ dễ dàng để sử dụng các ứng dụng này.

Facebook cho biết tầm nhìn của mình đối với metaverse có khả năng từ 5 đến 10 năm nữa. Đó là một khoảng thời gian lớn, nhưng con số này cũng phản ánh tương lai metaverse vẫn còn xa. Sẽ mất nhiều năm để xây dựng cơ sở hạ tầng cho metaverse, chưa kể đến việc thiết lập các phương pháp hay nhất, bổ sung khả năng tương tác giữa các nền tảng và hơn thế nữa. VR hầu như không phổ biến, tai nghe AR chưa sẵn sàng cho người tiêu dùng và máy tính gia đình tầm trung hay máy tính bảng ngày nay không thể xử lý các thế giới 3D hào nhoáng, đông dân cư này một cách dễ dàng.

Tuy nhiên, có một cơ hội lớn tiềm năng ở phía trước. Bloomberg ước tính rằng thị trường metaverse có thể trị giá $800 tỷ vào năm 2024. Mặt khác, Grayscale và JP Morgan cho rằng metaverse sẽ là một thị trường tiềm năng $1 nghìn tỷ vào một thời điểm nào đó trong tương lai - nhưng chưa xác định khi nào. Một lần nữa, rất nhiều điều về metaverse hiện không chắc chắn, nhưng các nhà đầu tư và các công ty khởi nghiệp nhìn thấy dấu hiệu sinh lời ở phía trước.

Ngay cả khi tầm nhìn rộng hơn về metaverse vẫn còn nhiều năm nữa mới thành hiện thực nhưng bạn có thể thưởng thức metaverse ngay hôm nay trong các ứng dụng như Decentraland và CryptoVoxels chẳng hạn. Chúng ta chắc chắn sẽ chứng kiến sự tăng trưởng nhanh chóng, mặc dù đang dần dần trong những tháng và những năm tới. Có thể còn lâu chúng ta mới thực sự “sống” trong metaverse, nhưng sẽ rất thú vị khi thấy không gian này thành hình trong những năm tới.

Bài viết được Hiền Lê biên tập từ “What is the Metaverse? The Immersive, NFT-Powered Future Internet” của Tác giả Andrew Hayward với mục đích cung cấp thông tin và phi lợi nhuận. Chúng tôi không khuyến nghị đầu tư và không chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư liên quan đến nội dung bài dịch.