Một số điểm chính

• Uniswap đạt khối lượng giao dịch cao nhất mọi thời đại trong quý 4 năm 2021 với 238.4 tỷ USD, nhiều hơn 61% so với quý trước.
• Sự ra mắt của phiên bản V3 trên Arbitrum và Polygon đã giúp khởi tạo các cặp thanh khoản mới, dẫn đến tổng số lượng thị trường (market) tăng 17%.
• Quyết định quản trị để kích hoạt mức phí (fee tier) 0.01% đã giúp thúc đẩy hoạt động giao dịch stablecoin. Khối lượng giao dịch giữa USDC/USDT đã tăng hơn 100% trong quý 4.
• Thị trường giao dịch sôi động trong quý 4 đã mang lại cho các nhà cung cấp thanh khoản của Uniswap nhiều hơn 54% phí so với trong quý 3.

Giới thiệu tổng quan Uniswap

Uniswap tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao dịch các token trên mạng Ethereum cùng với các giải pháp mở rộng Optimism, Arbitrum và Polygon. Giao thức được công nhận là dự án tiên phong trong số các sàn giao dịch phi tập trung (DEX), đặc biệt vì nó đã phổ biến hóa mô hình X * Y = K cho các pool thanh khoản.

Mô hình này đại diện cho động lực ban đầu của hoạt động tạo lập thị trường tự động (AMM) của Uniswap và kể từ đó đã được triển khai trên nhiều DEX khác trong cùng lĩnh vực.

Tóm lại, các AMM sẽ đưa các cặp token vào các pool được cân bằng bởi thuật toán nói trên. Các nhà cung cấp thanh khoản (LP) có thể gửi tài sản vào các pool thanh khoản, nơi các nhà giao dịch có thể thực hiện các giao dịch bằng cách hoán đổi các token – thực tế thì đây là việc thực hiện các giao dịch với pool. Để đổi lấy việc cung cấp thanh khoản, LP sẽ kiếm được phí giao dịch do các nhà giao dịch trả cho mỗi pool thanh khoản.

Các cập nhật quan trọng đối với giao thức trong năm qua bao gồm sự ra mắt của V3 – điểm đáng chú ý là sự cải tiến trong module tạo lập thị trường (market-making module), cung cấp cho LP khả năng tập trung thanh khoản (concentrate liquidity) ở các phạm vi giá cụ thể và hỗ trợ cho các giải pháp mở rộng quy mô Ethereum, bao gồm cả Optimism vào tháng 7, Arbitrum vào tháng 9 và Polygon vào tháng 12.

Cả hai thay đổi trên và hiệu ứng tương ứng của chúng sẽ được đề cập thêm bên dưới. (Lưu ý: Optimism đã trải qua quá trình nâng cấp Regenesis vào tháng 11 và xóa tất cả lịch sử giao dịch trước đó. Trong nội dung của báo cáo này tất cả dữ liệu hoạt động của Optimism đều được lấy sau khi nâng cấp.)

Báo cáo này sẽ xem xét các chỉ số chính của Uniswap trong quý 4 năm 2021. Vì thời điểm đó cũng đánh dấu sự kết thúc của một năm đầy biến động, các chỉ số sẽ được so sánh với các quý trước và phần còn lại của năm 2021. Phụ lục đầy đủ về dữ liệu hàng quý nằm ở cuối báo cáo.

Tổng quan Uniswap ở khía cạnh vĩ mô

Khối lượng giao dịch của Uniswap đã tăng từ 57.8 tỷ USD vào năm 2020 (khi Uniswap lần đầu tiên bắt đầu cho phép thực hiện các giao dịch vào tháng 5 năm 2020) lên 681.1 tỷ USD vào năm 2021. Tổng các giao dịch đạt 91.8 tỷ USD trong quý 1 và kết thúc quý 4 với khối lượng giao dịch là 238.4 tỷ USD, đánh dấu mức tăng 160%. Tuy nhiên, tăng trưởng không ổn định do khối lượng giao dịch từ quý 2 đến quý 3 giảm 13% trước khi tăng 61% vào cuối năm.

Không quá ngạc nhiên khi các giai đoạn biến động cao vào tháng 5 và tháng 12 dẫn đến khối lượng giao dịch hàng ngày lớn nhất. Ngày 4 tháng 12 năm 2021 là ngày cao thứ hai trong năm với khối lượng 5.8 tỷ USD được giao dịch trên tất cả các thị trường của Uniswap.

Khối lượng giao dịch V3 đã tăng nhanh chóng và vượt qua khối lượng của V2 trong tháng đầu tiên sau khi ra mắt. Trong quý 2 (quý mà V3 ra mắt), V3 đã tạo ra tổng giá trị giao dịch 58.9 tỷ USD. Tương tự, quý 4 đạt tổng giá trị giao dịch 180 tỷ USD, tương đương mức tăng 205%.

Mặc dù tính thanh khoản giữa V2 và V3 không được so sánh trực tiếp do hiệu quả vốn của V3 cao hơn, nhưng vẫn đáng để nghiên cứu tổng tài sản dự trữ của cả hai thị trường. Trong nửa năm qua, V3 đã dần xây dựng thanh khoản của mình, cuối cùng đạt mức tổng thanh khoản trong V3 vượt qua V2.

Đánh giá theo trình tự thời gian cho thấy một tháng sau khi ra mắt, tổng số USD tương đương của tất cả các token dự trữ trong V3 bằng 50% của V2. Đến cuối quý 3, con số đó đạt 66%. Với sự ra đời của V3 trên Arbitrum, Optimism và Polygon, tỷ lệ V3 trên V2 hiện đã vượt hơn 100%.

Theo thời gian, dự kiến tỷ lệ này sẽ tiếp tục tăng lên khi hệ sinh thái Layer 2 mở rộng hơn nữa và các pool của V2 được thay thế bằng các concentrated pool của V3.

Phí hàng ngày mà LP kiếm được ở thị trường V3 đã vượt qua V2 vào ngày 24 tháng 5 năm 2021 – và mặc dù một vài ngày trong những ngày còn lại của năm, thị trường V2 kiếm được phí trong ngày cao hơn so với V3, nhưng xét về xu hướng chung thì doanh thu kiếm được ở V3 vẫn nhiều hơn.

Trên thực tế, các nhà cung cấp thanh khoản trong quý 4 đã tạo ra doanh thu tích lũy từ V3 cao hơn 183% so với V2, khối lượng giao dịch cao hơn đã phủ nhận kết quả của phí mỗi giao dịch (fees-per-trade) thấp hơn từ các mức phí thấp hơn.

Uniswap bắt đầu năm 2022 với tổng thị trường lên đến 27,545  trên phiên bản V2, một bước nhảy vọt đáng kể so với 1,681 thị trường vào tháng 7 năm 2020. Trong khi năm 2021 không chứng kiến mức tăng phần trăm nhảy vọt tương tự, tổng thị trường đã tăng một lượng lớn hơn trên cơ sở danh nghĩa. Vào ngày 31 tháng 12 năm 2021, Uniswap kết thúc năm với 67,231 thị trường giao dịch, tăng 17% so với quý trước và 144% so với năm 2020.

Đương nhiên, Uniswap được hưởng lợi rất nhiều từ sự đột phá của crypto đối với các nhà đầu tư cá nhân. Làn sóng quan tâm dẫn đến một số lượng lớn hơn đáng kể các dự án mới. Các token của dự án tương ứng cần có thị trường để giao dịch, đây là cơ hội hấp dẫn cho Uniswap và các DEX khác.

Tổng quan Uniswap ở khía cạnh vi mô

Sự khác biệt trong hoạt động giao dịch ở quý 4 trên các nền tảng khác nhau của Uniswap có thể được tóm tắt một cách rõ ràng nhất là sự quan tâm đến memecoin gia tăng trong các thị trường V2 và khối lượng giao dịch token blue-chip truyền thống thúc đẩy khối lượng giao dịch trên các thị trường V3.

Top các thị trường trên V2

Ba trong số bốn thị trường hàng đầu theo khối lượng giao dịch được phân tích kỹ hơn bên dưới. Thị trường được loại trừ trong số bốn thị trường hàng đầu là USDT/WETH do phản ánh chặt chẽ hoạt động của thị trường USDC/WETH.

Số lượng tài khoản cung cấp tính thanh khoản cho các pool của Uniswap theo sau hoạt động chung của người dùng trong hầu hết năm 2021, đặc biệt là trong nửa cuối năm. Một ngoại lệ đáng chú ý đã xảy ra vào khoảng giữa tháng 5 khi số lượng tài khoản cung cấp thanh khoản mới giảm mạnh xuống gần mức thấp nhất trong năm.

Trung bình trong nửa cuối năm, số liệu này thấp hơn nửa đầu năm do việc chuyển sang V3 đã phá vỡ mô hình liên quan đến LP và LP đã sử dụng vốn của họ cho các giao thức Layer 1 khác và/hoặc các DEX đối thủ.

USDC/WETH

Như đã đề cập trước đó, thị trường USDC/WETH là pool thanh khoản tích cực nhất Uniswap V2 trong quý 4. Khoảng 3.5 tỷ USD đã được giao dịch giữa các nhà giao dịch và nhà cung cấp thanh khoản trong giai đoạn này, tăng 59% so với quý trước.

Có lẽ điểm đáng chú ý nhất là khối lượng sụt giảm so với các quý trước đối với cùng một pool thanh khoản, nhưng cần nhớ rằng sự ra mắt của V3 đã kéo thanh khoản từ pool V2 sang concentrated pool V3. Tổng cộng, các giao dịch trị giá 29.1 tỷ USD đã diễn ra ở pool này trong suốt cả năm chỉ qua phiên bản V2.

SAITAMA/WETH

Hai thị trường V2 còn lại được phân loại tốt nhất là các cặp token phổ biến trong thị trường tăng giá. Đầu tiên là SAITAMA (hoặc SAITAMA INU), token dự án gốc của cộng đồng Saitama.

SAITAMA/WETH không có nhiều hoạt động giao dịch cho đến tháng 10 năm 2021. Vì vậy, SAITAMA/WETH sẽ không có khối lượng giao dịch cao trong bất kỳ quý nào khác, một thống kê được xác nhận bởi sự tăng vọt về khối lượng từ 0.2 tỷ USD  lên 2.3 tỷ USD trong quý 3.

Từ tháng 10 năm 2021 phí nhà cung cấp thanh khoản bắt đầu tăng với mốc giảm dần bắt đầu từ tháng 12. Tuy nhiên, các nhà cung cấp thanh khoản APR hàng ngày đã nhận được trong mùa hạ gần đạt 600%. Khối lượng giao dịch thấp và APR cao nghĩa là tổng số nhà cung cấp thanh khoản không nhiều, có thể khẳng định SAITAMA không được các nhà đầu tư crypto công nhận nhiều cho đến cuối mùa hạ.

ELON/WETH

Có thể dễ dàng hiểu tại sao token Dogelon Mars (ELON) lại tạo ra sự quan tâm của nhà đầu tư trong quý 4. Sự kết hợp giữa meme Dogecoin, fandom của Elon Musk và mong muốn chung về mức định giá rất cao thể hiện trong tên dự án chắc chắn đã thu hút một bộ phận nhỏ các nhà đầu cơ.

Không giống như thị trường SAITAMA/WETH, ELON đã tăng vọt ở hai thời điểm riêng biệt trong năm: giữa tháng 5 và đầu tháng 11. Không có nhiều hoạt động xảy ra giữa thời điểm thị trường crypto tổng thể không biến động.

hông có gì ngạc nhiên khi lợi tức của nhà cung cấp thanh khoản biến động và mang lại lợi nhuận cao khi lãi suất (retail interest) đối với ELON được khởi động. APR hàng ngày được tính toán hàng năm đạt đỉnh gần 450% mặc dù số liệu tương tự thường giảm dưới 10% trong phần lớn thời gian của năm.

Tương tự SAITAMA, có thanh khoản tương đối thấp trong thời gian từ tháng 5 đến tháng 10. ELON/WETH dao động khoảng 6 triệu USD trong tổng tài sản gửi vào, mặc dù con số này đã tăng lên trong quý 4. Bất chấp việc giá trị thị trường trên khác xa so với con số 200 triệu USD trong dự trữ token trong thị trường USDC/WETH bên trên.

Các thị trường hàng đầu trên Uniswap V3

Vào tháng 5, Uniswap đã phát hành phiên bản V3 của DEX, giới thiệu khái niệm về các mức phí (fee tier) ở mỗi thị trường. Ý tưởng đằng sau các tier nhằm tăng hiệu quả sử dụng vốn bằng cách phân tách các thị trường khác nhau theo sự biến động của chúng.

Các thị trường biến động hơn sẽ tính phí giao dịch cao hơn trong khi các cặp biến động gần nhau hơn sẽ được tính phí thấp hơn. Ba mức phí được tạo tại thời điểm V3 ra mắt là: 0.05%, 0.30% và 1.00%. Trong quý 4, ban quản trị Uniswap đã thông qua mức phí 0.01% thứ tư được thiết kế để giải quyết các giao dịch stablecoin và cạnh tranh với các AMM chuyên biệt như Curve Finance.

Tổng kết lại, số người dùng thực hiện giao dịch qua V3 trong quý 4 nhiều hơn 12% so với quý 3. Việc phân chia tier càng làm nổi bật sự biến động cao hơn về số lượng người dùng giao dịch trên thị trường có mức phí 1.00% so với các thị trường khác. Điều này đặc biệt đáng chú ý trong tháng 5 và tháng 12, như đã đề cập phía trên, đây là hai giai đoạn trong năm mà thị trường biến động cao.

Do nhu cầu nhanh chóng đối với các coin có vốn hóa thấp, mức phí 1% đã chứng kiến sự biến động đáng kể khi các nhà giao dịch theo đuổi biến động giá. Với mức phí 1% thường được dành cho các token không thuộc các token blue-chip, cung cấp thanh khoản cho các pool này có thể kiếm được lợi nhuận đáng kể khi nhu cầu thay đổi nhanh chóng từ ít thành nhiều trong thời gian ngắn.

USDC/WETH

Khối lượng giao dịch trên thị trường USDC/WETH tăng 59% so với quý 4. Trong khi đó, thanh khoản tăng 80% và phí nhà cung cấp thanh khoản tăng 19%.

Trong thị trường USDC/WETH của V3, điều thú vị nhất là sự sụt giảm khối lượng giao dịch ở mức 0.30% và tăng ở mức 0.05%.

Trong thị trường USDC/WETH của V3, điều thú vị nhất là sự sụt giảm khối lượng giao dịch ở mức 0.30% và tăng ở mức 0.05%.

Xu hướng này phản ánh mức độ cạnh tranh của các sàn giao dịch. Sự cạnh tranh giữa các nguồn vốn nhằm thu phí – để giảm giá lẫn nhau, chuyển sang mức phí thấp hơn và tập trung tính thanh khoản là một chiến lược thường được áp dụng với hy vọng thu hút được khối lượng giao dịch mà LP sẽ không có được ở tier cao hơn.

Đó là lý do mà khối lượng giao dịch chuyển sang các tier thấp hơn cũng sẽ xảy ra trên các thị trường khác, điều này cũng xảy ra trong thị trường WBTC/WETH bên dưới. Đây là xu hướng rất thú vị để theo dõi trong năm tới.

USDC/USDT

Khối lượng giao dịch trên thị trường USDC/USDT tăng 114% sau khi giảm 30% từ quý 2 đến quý 3. Trong khi đó, thanh khoản tăng 53% trong khi phí nhà cung cấp thanh khoản giảm 13%. Một lý do lý giải cho sự tăng thanh khoản có thể là do sự biến động gia tăng và những lo ngại về thị trường, khiến các nhà đầu tư chuyển nhiều vốn hơn vào stablecoin.

Thị trường Stablecoin cũng được hưởng lợi nhiều từ việc Uniswap tạo ra mức phí mới 0.01%. Giao dịch stablecoin trong quý 4 đã tăng đáng kể so với quý trước, mặc dù vẫn chưa rõ con số đó là bao nhiêu do mức phí mới so với mức độ biến động gia tăng trong quý.

Ngay sau khi ra mắt tier mới, khối lượng trên thị trường USDC/USDT đã tăng lên đáng kể và khối lượng ở tier thấp hơn hiện thường gấp nhiều lần khối lượng ở tier cao hơn, mặc dù phí LP hàng ngày không cao hơn đáng kể so với trước đây.

WBCT/WETH

Tổng khối lượng giao dịch trên thị trường WBTC/WETH tăng 54% so với quý trước. Trong khi đó, thanh khoản tăng 36% và phí nhà cung cấp thanh khoản tăng 38%.

Điểm khác biệt từ thị trường WBTC/WETH tương tự như thị trường USDC/WETH ở trên, cụ thể là tính cạnh tranh của các sàn giao dịch khiến khối lượng giao dịch chuyển từ tier cao hơn sang tier thấp hơn. Mặc dù hầu hết khối lượng giao dịch xảy ra ở tier 0.30% trong vài tuần đầu tiên sau khi V3 ra mắt, khối lượng giao dịch nhiều hơn đáng kể hiện đang ở tier 0.05%.

WBTC/WETH dường như thường dao động giữa cả hai, còn USDC/WETH thì không như vậy.

Hành động thị trường (market action) trong khoảng 0.05% đến 0.30% đã tăng trong quý 4 so với quý 3. Trong khi 70 – 80% hoạt động giao dịch diễn ra ở mức 0.05%, các giao dịch trong quý 4 được chuyển lên tier cao hơn trong những ngày có sự biến động lớn hơn.

Chương trình tài trợ (Grant Program)

Chương trình tài trợ của Uniswap (The Uniswap Grant Program hay UGP) cấp vốn theo đợt, không tương quan với bất kỳ quý cụ thể nào hoặc khoảng thời gian định trước. Dữ liệu cho năm đợt wave có từ tháng 3 năm 2021 được công bố công khai trong khi đợt wave thứ sáu đã hoàn thành và chưa được phát hành. UGP hiện đang trong đợt wave tài trợ thứ bảy.

Lưu ý rằng một số khoản tài trợ được tài trợ trong wave thứ 5 đã diễn ra vào quý 3 năm 2021.

Gần 50% kinh phí Wave 5 được dành cho tài trợ. Và khoảng 20% được chi cho các dự án hướng tới cộng đồng (community-oriented) và hướng về công cụ (tooling- oriented). Phần còn lại dành cho tính khả dụng và tài trợ quản trị (governance grant). Quản trị là một hạng mục mới trong Wave 5. Đây cũng là đợt wave đầu tiên không có bất kỳ khoản tài trợ nào cho Request for Proposals và Challenges.

Một số khoản tài trợ lớn nhất từ Wave 5 bao gồm các sáng kiến sau:

Ethereum Execution Layer Support – $250,000.

UGP, cùng với các khoản đóng góp tương đương từ Compound Grants, Lido, Synthetix, The Graph và Kraken, đã đóng góp 250,000 USD để tiếp tục phát triển các nhóm khách hàng ở lớp thực thi Ethereum. 1.5 triệu USD đã được huy động để bổ sung nguồn vốn hiện có do Ethereum Foundation cung cấp. Besu, Erigon, Geth, Nethermind, và Nimbus là năm dự án được chọn trong vòng tài trợ.

DeFi Alliance – $150,000

DeFi Alliance là một công cụ thúc đẩy tăng trưởng DeFi và Web3 hỗ trợ các nhà doanh nghiệp xây dựng các dự án trong hệ sinh thái crypto. Các giao thức ra đời từ chương trình bao gồm dYdX, SushiSwap, OlympusDAO, Synthetix và nhiều giao thức khác. Để hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng, UGP đã đóng góp 150.000 USD để giúp tài trợ cho một nhóm các công ty khởi nghiệp đầy tham vọng.

Valve Finance – $100,000

Khoản đóng góp 100,000 USD đã được trao cho Valve Finance để phát triển các thuật toán tối ưu hóa cho việc định tuyến các lệnh lớn trong thời gian không đủ thanh khoản. Mục tiêu của khoản tài trợ này là xây dựng các chiến lược giao dịch multi-path từ Token A đến Token B, do đó cung cấp cho các nhà giao dịch sự định giá tốt hơn cho các giao dịch của họ.

Các tính năng bổ sung như dữ liệu thời gian thực nâng cao và các công cụ mô phỏng cũng sẽ được nghiên cứu như một phần của khoản tài trợ.

Messari – $60,000

Messari là một công ty nghiên cứu và phân tích dữ liệu. Khoản tài trợ được cấp cho Messari để tích hợp Uniswap vào cổng nghiên cứu. Messari cũng sẽ xuất bản bốn báo cáo nghiên cứu, chẳng hạn như báo cáo hàng quý này và một báo cáo khác về việc triển khai Uniswap V3 trên Optimism, cho cộng đồng Uniswap và cơ sở khách hàng tổ chức của Messari.

Các cập nhật quản trị

Ngày 21 tháng 12 năm 2021 – Provide Voltz with Uniswap V3 Additional Use Grant

Voltz Protocol đã yêu cầu cấp quyền sử dụng cơ sở code từ V3 trong phạm vi tỷ lệ lãi suất hoán đổi AMM của nó để đổi lấy 1% nguồn cung token của nó. Theo hướng dẫn của Business Source License, cho phép việc sử dụng phần mềm tạm thời được giới hạn để sản xuất với thỏa thuận trở thành nguồn mở trong tương lai, Voltz sẽ không được phép sử dụng các phần của code V3 trừ khi được cộng đồng Uniswap chấp thuận.

Ngày 3 tháng 12 năm 2021 – Incentivize Liquidity on Optimism and Arbitrum

Một cuộc kiểm tra sự đồng thuận đã được thông qua nhằm mục đích đánh giá sự quan tâm của cộng đồng trong việc khuyến khích thanh khoản để thúc đẩy gia tăng hoạt động trên Optimism và Arbitrum. Là một giao thức hàng đầu trong DeFi, Uniswap có khả năng hỗ trợ việc sử dụng bootstrap trong các giao thức Layer-2 thông qua kho bạc lớn của mình. Đề xuất vẫn đang được thảo luận với cộng đồng và sự quan tâm đang được đánh giá.

Ngày 2 tháng 12 năm 2021 – Deploy Uniswap V3 to Polygon

Vào ngày 2 tháng 12, cộng đồng đã chính thức thông qua kiểm tra sự đồng thuận để cho phép Uniswap Labs triển khai giao thức Uniswap V3 trên mạng Polygon. Là một phần của đề xuất, nhóm Polygon sẵn sàng cam kết lên tới 15 triệu USD cho mục đích khai thác thanh khoản và lên đến 5 triệu USD cho sự phát triển chung của Uniswap trên Polygon, cùng với các hỗ trợ định tính khác như thiết kế các chương trình khai thác thanh khoản, quảng cáo giao thức Uniswap và hơn thế nữa. Đề xuất được thực hiện thông qua bỏ phiếu on-chain vào ngày 23 tháng 12.

Ngày 2 tháng 11 năm 2021 – Add One Basis Point Fee Tier

Đề xuất thêm một tier cơ bản mới được thiết kế cho Uniswap để cạnh tranh tốt hơn trên thị trường stablecoin bị chi phối bởi các giao thức như Curve. 100% phiếu bầu dành cho đề xuất này và đề xuất đã được thực hiện vào ngày 12 tháng 11.

Kết luận

Quyết định tăng lãi suất của Fed đã tác động mạnh lên trên tất cả các thị trường. Crypto là một trong những ngành bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tuy nhiên, với tư cách là một sàn giao dịch, Uniswap thực sự là bên hưởng lợi từ môi trường vĩ mô (macro environment). Kết hợp với retail interest tăng mạnh trong nửa đầu quý, Uniswap đã thực hiện.

Trong tương lai, Uniswap quyết định hợp tác với các giao thức mở rộng quy mô Layer-2 có thể là chất xúc tác để tiếp tục phát triển. Việc bổ sung một tier mới cho giao dịch stablecoin cũng cho phép giao thức cạnh tranh hơn trên toàn bộ lĩnh vực DEX. Cả hai thay đổi này đều tương đối sớm, vì vậy có lý do để lạc quan bước sang năm mới.

Bài viết được bạn Huyen Trang thuộc FXCE Crypto biên tập từ “State of Uniswap Q4 2021” của tác giả Jerry Sun, với mục đích cung cấp thông tin và phi lợi nhuận. Chúng tôi không khuyến nghị đầu tư và không chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư liên quan đến nội dung bài dịch.

—————————————————
👉 Theo dõi FXCE Ventures
Group Chat | Research Hub | FXCE Spotlight | Tổng hợp airdrop | FXCE Pool Coin