Làm sao để đưa ra các quyết định đối với các giao thức trị giá hàng tỷ đô la như Uniswap, Maker và PancakeSwap? Câu trả lời một phần là thông qua các token quản trị.

Công nghệ Blockchain đã mở ra một thế giới với những khả năng mới. Từ tài chính phi tập trung (DeFi) đến sự khan hiếm kỹ thuật số và quyền sở hữu thông qua các NFT đã chứng kiến một sự bùng nổ về sự đổi mới xung quanh các sản phẩm, dịch vụ và nền tảng.

Cryptoeconomics và công nghệ tokenization đang mở khóa các mô hình mới cho tổ chức và quyền sở hữu. Các sản phẩm, dịch vụ và nền tảng mới nổi từ các mô hình mới này do người dùng sở hữu và vận hành, được xây dựng cho và bởi cộng đồng mà chúng phục vụ. Các cộng đồng này bao gồm các cá nhân từ mọi nơi trên thế giới, với bối cảnh và kỹ năng đa dạng.

Các cộng đồng toàn cầu này đang khám phá những cách mới và sáng tạo để xây dựng sản phẩm, thúc đẩy cộng đồng và trao đổi giá trị bằng cách sử dụng công nghệ blockchain, đồng thời đối mặt với những thách thức mới xung quanh việc điều phối, quản trị và ra quyết định.

Để giải quyết những thách thức về sự kết hợp mới lạ này một cách nghiêm túc, các cộng đồng nói trên đang áp dụng các công cụ mới lạ để đưa ra các quyết định quan trọng về thời gian, không gian và ngôn ngữ.

Token quản trị là gì?

Token quản trị đại diện cho quyền sở hữu trong một giao thức phi tập trung. Các token này cung cấp cho chủ sở hữu token các quyền nhất định ảnh hưởng đến định hướng của giao thức. Quyền này có thể bao gồm những sản phẩm hoặc tính năng mới nào cần phát triển, kế hoạch chi tiêu ngân sách, các đợt tích hợp hoặc quan hệ đối tác nào nên được theo đuổi và hơn thế nữa.

Nói chung, việc thực hiện ảnh hưởng này có thể có hai hình thức. Đầu tiên, chủ sở hữu token quản trị có thể đề xuất các thay đổi thông qua quy trình gửi đề xuất chính thức. Nếu đề xuất đáp ứng các tiêu chí nhất định và được đưa ra bỏ phiếu thì chủ sở hữu token có thể sử dụng token của mình  để bỏ phiếu cho các thay đổi được đề xuất. Giữa các giao thức có sự khác biệt trong các cơ chế và quy trình cụ thể cho việc thực hiện các quyền này.

Với sự hiện diện của quyền sở hữu đồng đều và phân tán, cũng như không có sự lãnh đạo được xác định như của các tổ chức phân cấp truyền thống, token quản trị là một cơ chế ra quyết định cần thiết cho các tổ chức tự trị phi tập trung (DAO).

Token quản trị hoạt động như thế nào?

Trong các tập đoàn truyền thống, một cơ quan điều hành tập trung — thường là sự kết hợp của C-Suite, hội đồng quản trị và cổ đông — có toàn quyền quyết định đối với các quyết định liên quan đến định hướng chiến lược của tổ chức.

Các DAO khác với các tập đoàn truyền thống ở chỗ không có nhóm tập hợp những người ra quyết định; nhưng họ vẫn cần đưa ra quyết định cho tương lai của tổ chức.

Các DAO đưa ra các quyết định này thông qua một quy trình quản trị được xác định chính thức liên quan đến các đề xuất và phiếu bầu của cộng đồng. Dù các DAO sử dụng nhiều kiểu quản trị thì vẫn có một điểm chung giữa tất cả các cộng đồng này, đó là token quản trị. Vì tồn tại trên blockchain nên token quản trị có một số đặc điểm nhất định, chẳng hạn như quyền sở hữu bất biến và phân phối minh bạch, khiến chúng trở nên lý tưởng cho việc phân phối quyết định.

Khi một đề xuất của DAO được đưa ra bỏ phiếu, chủ sở hữu token quản trị có cơ hội bầu cử trên chuỗi. Thông thường, sức ảnh hưởng của phiếu bầu của chủ sở hữu token tương ứng với số lượng token mà họ nắm giữ. Ví dụ: nếu Alice nắm giữ 100 token và Bob nắm giữ 50 token thì Alice có quyền biểu quyết gấp đôi so với Bob. Một số DAO sử dụng các lược đồ bỏ phiếu khác nhau, chẳng hạn như biểu quyết bậc hai (bỏ phiếu để bày tỏ mức độ đồng thuận) để giúp kết quả bỏ phiếu công bằng hơn.

Token quản trị có gì đặc biệt?

Token quản trị là một phần của token tiện ích (utility token). Nói tóm lại, một token tiện ích có thể được sử dụng để thực hiện một số quyền nhất định hoặc để truy cập các sản phẩm / dịch vụ được cung cấp bởi một giao thức. Tiện ích được trao bởi token quản trị là quyền tác động đến hướng đi của giao thức. Có nhiều ví dụ về điều này trong các giao thức DeFi, chẳng hạn như Uniswap (UNI) và Compound (COMP).

Token quản trị đại diện cho token tiện ích chính của các giao thức DeFi và là bước đầu của phi tập trung hoàn toàn. Token quản trị là loại tiền mã hóa đầu tiên đại diện cho việc bỏ phiếu trên một blockchain bằng cách phân bổ quyền đưa ra các quyết định quan trọng cho nền tảng từ một cấu trúc tập trung cho toàn bộ cộng đồng. Điều này là do chủ sở hữu token không chỉ là người dùng mà còn là chủ sở hữu của giao thức.

Một số giao thức cung cấp cho token quản trị các thuộc tính đặc biệt có lợi cho chủ sở hữu token. Phần sau liệt kê một số token quản trị phổ biến nhất và các thuộc tính đặc biệt liên quan đến chúng.

Ai là người đang sử dụng token quản trị?

Có vẻ như mọi dự án khởi chạy ngày nay đều có token quản trị. Mặc dù token quản trị không phải đều có ý nghĩa đối với mọi giao thức, nhưng chúng có ý nghĩa rất lớn đối với một số giao thức. Dưới đây là các ví dụ về các token quản trị sở hữu các use case tuyệt vời và tiện ích thú vị bên cạnh quyền bỏ phiếu cơ bản:

• 🧱 Maker - MKR được coi là một trong những token quản trị đầu tiên trong DeFi. Chủ sở hữu token MKR bỏ phiếu trên chuỗi về các chủ đề khác nhau, từ quy trình quản trị DAO đến chấp thuận các loại tài sản thế chấp mới.

• 🦄 Uniswap - UNI có vốn hóa thị trường lớn nhất so với bất kỳ token quản trị nào ($3,8 tỷ vào thời điểm viết bài). Đây là một token quản trị thuần túy vì UNI có rất ít tiện ích ngoài việc cung cấp cho chủ sở hữu token khả năng bỏ phiếu.

• 💸 veToken Finance - cho phép người dùng DeFi tăng năng suất và phần thưởng farming của mình mà không phải hy sinh tính thanh khoản, khóa token để nắm giữ lâu dài và tạo ra phần thưởng tối đa - tất cả các tính năng trên đều khả dụng trong khi tham gia quản trị DAO mà không cần quá nhiều nỗ lực.

• 💲 RAI Protocol - token quản trị của giao thức stablecoin phi tập trung và không cố định - FLX - là một công cụ hỗ trợ nếu giao thức rớt giá và cung cấp cho người nắm giữ khả năng quản lý các khía cạnh phức tạp hơn của giao thức.

• 💱 Curve - sàn giao dịch stablecoin phi tập trung sử dụng token quản trị CRV làm phần thưởng để khuyến khích các nhà cung cấp thanh khoản bổ sung thêm  stablecoin vào các nhóm thanh khoản.

• 🌕 Terra (LUNA) - token quản trị của giao thức stablecoin thuật toán, LUNA, đóng một vai trò quan trọng trong hệ sinh thái Terra. LUNA có thể được stake để giúp xác thực các giao dịch trên mạng lưới (và từ đó kiếm được nhiều LUNA hơn) và cũng là một cơ chế để điều chỉnh giá stablecoin của Terra.

• 💰 Compound - Chủ sở hữu token COMP quản trị và nâng cấp giao thức thị trường lãi suất bằng cách trực tiếp tham gia quản trị hoặc ủy quyền quyền biểu quyết của mình cho các địa chỉ khác.

Những thách thức của token quản trị

Có rất nhiều lý do để trông đợi vào token quản trị và những gì chúng có thể cung cấp cho một tương lai phi tập trung. Tuy nhiên, có một số thách thức và rủi ro chính cần phải lưu ý.

🎩Tính chính xác của việc cung cấp token

Trong nhiều trường hợp, một lượng lớn token được phân phối cho người sáng lập / thành viên nhóm và nhà đầu tư, điều này giúp họ kiểm soát phần lớn việc ra quyết định. Để tránh điều này, một số dự án đã chọn tiến hành một đợt “fair launch” - trong đó token quản trị được phân phối toàn bộ cho người dùng của nền tảng; thật không may, điều này vẫn có thể dẫn đến việc cá voi có được ảnh hưởng lớn hơn đối với việc quản lý thông qua các vị thế lớn mình.

⌚ Các giai đoạn vesting

Hầu hết các token của nhóm và nhà đầu tư thường bị khóa trong một lịch trình vesting. Điều này có nghĩa là khi token ra mắt lần đầu tiên, lượng token luân chuyển đã được hạn chế đó có thể làm tăng Giá trị được pha loãng hoàn toàn (Fully Diluted Value) của dự án. Ngoài ra, khi giai đoạn vesting này đi qua, có thể sẽ xảy ra một cú sốc về nguồn cung, ảnh hưởng đến các phiếu bầu quản trị và giá thị trường nói chung.

⚖️ Sự không chắc chắn về quy định

Thường thì các cơ quan quản lý đang đi sau sự đổi mới hai bậc. Điều này đặc biệt đúng với tiền mã hóa - môi trường vốn nổi tiếng rất thách thức cho việc điều chỉnh; và trong một số trường hợp, là nguyên nhân gây ra tranh cãi giữa chính các cơ quan quản lý.

Ví dụ: các cơ quan quản lý có trụ sở tại Hoa Kỳ như Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) và Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai (CFTC) đều đề xuất rằng tiền mã hóa nên được xem xét theo quy định của mình. Mặc dù Ủy viên SEC là Hester Peirce đã lập luận về một “bến đỗ an toàn” có thể cung cấp cho các dự án tiền mã hóa cơ hội phi tập trung theo thời gian nhưng mối đe dọa bị dán nhãn bảo mật vẫn đeo bám các dự án có token quản trị, vì vẫn chưa rõ SEC sẽ tiếp cận với những dự án này như thế nào trong tương lai.

Tương lai của token quản trị

Tương lai của token quản trị - cũng như mọi nhân tố khác trong tiền mã hóa ngày nay - chứa đầy tiềm năng và cả sự không chắc chắn. Tương lai sẽ phụ thuộc vào các yếu tố quan trọng như quy định (ví dụ: loại token nào được coi là chứng khoán), việc áp dụng các mô hình hoạt động của DAO (ví dụ: mức độ các hoạt động quan trọng diễn ra trên chuỗi) và sự đổi mới công nghệ (ví dụ: , tiêu chuẩn token mới).

Tuy nhiên, token quản trị chắc chắn sẽ là thành phần chính và thiết yếu trong sự phát triển và chấp nhận các mạng lưới phi tập trung, do người dùng sở hữu.

Bài viết được Hiền Lê biên tập từ “What are Governance Tokens? How Token Owners Shape a DAO's Direction” của tác giả moreReese và DJ; với mục đích cung cấp thông tin và phi lợi nhuận. Chúng tôi không khuyến nghị đầu tư và không chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư liên quan đến nội dung bài dịch.