Tiêu điểm chính

• Chương trình airdrop và khuyến khích hệ sinh thái của Optimism sẽ khởi động kỷ nguyên mới cho các giải pháp mở rộng trên Ethereum.
• Perpetual Protocol, Uniswap và Synthetix là những ứng dụng lớn nhất trên Optimism, dẫn đầu về hoạt động giao dịch và TVL.
• Mạng lưới tạo ra doanh thu thông qua trình sắp xếp (sequencer). Các holder token OP chia sẻ quyền quản trị với Citizen House nhưng vẫn đủ quyền kiểm soát mạng lưới để tích lũy giá trị.
• Theo mô hình định giá, Optimism sẽ là một trong 20 tài sản crypto hàng đầu khi ra mắt với vốn hóa thị trường khoảng 9 tỷ USD.

Airdrop Optimism đã diễn ra, chính thức nổ súng bắt đầu cuộc chiến của các Layer 2.

Token Optimism đã được công bố với một đợt retroactive airdrop cho người dùng tích cực và các thành viên cộng đồng (tại thời điểm bài viết). Dự án nhận được sự quan tâm đáng kể từ cộng đồng vì hứa hẹn mang lại khả năng mở rộng rất cần thiết cho hệ sinh thái Ethereum. Hiện tại, đây là rollup lớn thứ hai tính theo TVL và có thể sẽ là rollup lớn nhất theo vốn hóa thị trường khi ra mắt token.

Tầm nhìn của Optimism là tạo bánh đà tăng trưởng tích cực để tạo ra giá trị cho tất cả người tham gia trong hệ sinh thái. Trình sắp xếp sẽ chịu trách nhiệm thêm vào và tiến hành các giao dịch cho Optimism. Giao thức tạo doanh thu bằng cách bán không gian khối (block space). 

Hiện tại, doanh thu này sẽ được tích lũy cho Optimism Foundation – tổ chức phi lợi nhuận tài trợ cho hàng hóa cộng đồng trên mạng lưới. Khi nhiều nhà phát triển và người dùng được khuyến khích bởi khoản tài trợ, hoạt động trên mạng lưới sẽ tăng, làm tăng nhu cầu về không gian khối và làm bánh đà quay nhanh hơn.

Optimism PBC, sau này là OP Labs PBC, ra đời từ Plasma Group vào tháng 1/2020. Plasma Group đã nhắm đến những bên đóng góp khổng lồ như Ethereum Foundation, Uniswap, Gitcoin, Consensys và Polygon. Sau khi chuyển đổi, nhóm đã được 178,5 triệu USD sau ba vòng gọi vốn từ các nhà đầu tư nổi tiếng như Paradigm và a16z. Vòng gần nhất vào tháng 3/2022, giao thức được định giá là 1,65 tỷ USD.

Mạng lưới Optimism là gì?

Mainnet Optimism ra mắt vào tháng 1/2021 và được áp dụng thành công. Hầu hết các chỉ số phân tích của Optimism đều nhỏ hơn Arbitrum One – bản optimistic rollup hàng đầu. Chuỗi Proof-of-Stake (PoS) của Polygon, một giải pháp mở rộng quy mô kiểu sidechain cho Ethereum, làm giảm đáng kể cả hai kiểu rollup trong các chỉ số áp dụng.

Trên Optimism, Perpetual Protocol có số lượng giao dịch lớn nhất, khoảng 27.000 giao dịch mỗi ngày, chiếm 64% thị phần. Tiếp theo là Uniswap V3 và Synthetix, đạt khoảng 3.000 và 2.000 giao dịch mỗi ngày.

Synthetix là giao thức thống trị tính theo TVL với khoảng 200 triệu USD bị khóa và chiếm 43% thị phần. Uniswap đứng thứ hai với 45 triệu USD TVL. Perpetual Protocol đứng thứ ba với 41 triệu USD TVL, tăng 33% trong 30 ngày qua (ở thời điểm bài viết).

Các động lực chính để phát triển

Tương đương EVM

Optimism vượt ra khả năng tương thích đơn giản với EVM mà hướng tới tương đương EVM (EVM-equivalence). Trên các chuỗi tương thích EVM, các nhà phát triển vẫn cần sửa đổi các ứng dụng Web3 để hoạt động với một kiến trúc khác. Hơn nữa, công cụ được xây dựng theo thời gian cho Ethereum không nhất thiết hoạt động trên các chuỗi tương thích với EVM khác. 

Tương đương EVM trên Optimism khắc phục điều trên gần giống với việc thực thi trên Ethereum, cho phép chuyển các ứng dụng và công cụ bằng một cú nhấp chuột. Cách tiếp cận này sẽ giúp phát triển cộng đồng nhà phát triển của Optimism nhanh hơn bởi ít lần khai thác hơn các giải pháp mở rộng quy mô khác.

Khuyến khích hệ sinh thái

Optimism đã thận trọng với airdrop khi chỉ 5% (trong 14%) airdrop được thanh toán. Với nhiều airdrop được cam kết trong tương lai, người dùng được khuyến khích hoạt động trên nền tảng.

Retroactive public goods funding (RPGF) cũng khuyến khích các nhà phát triển đóng góp cho Optimism trong dài hạn. Optimism gần đây cũng đã công bố “Stimipack”, từ đó kích hoạt 5,4% nguồn cung theo hướng khuyến khích các nhà phát triển.

Các khuyến khích hệ sinh thái tạo ra một bánh đà phát triển khác. Vốn hóa thị trường của Optimism khi ra mắt càng lớn thì số tiền dành cho các khuyến khích càng cao, từ đó nâng cao khả năng hoạt động của người dùng và nhà phát triển. Tuy nhiên, khi bất kỳ phần nào của bánh đà quay chậm lại thì vòng phản hồi tiêu cực cũng sẽ xuất hiện.

Sức hấp dẫn trong ngành – Năm tác động của Porter

Ngành công nghiệp rollup không hấp dẫn do cạnh tranh cao từ các chuỗi nền tảng và các giải pháp mở rộng quy mô khác.

Sự cạnh tranh – Rất cao

Sự cạnh tranh giữa các rollup là rất cao. Optimism không chỉ cạnh tranh với các giải pháp optimistic rollup như Arbitrum mà còn với giải pháp mở rộng quy mô như chuỗi PoS của Polygon và giải pháp ZK rollup như Starknet.

Vitalik Buterin hy vọng ZK rollup sẽ chiến thắng các optimism rollup trong trung và dài hạn do mang lại được trải nghiệm tốt hơn. ZK rollups bảo mật tốt hơn thông qua các bằng chứng hợp lệ (validity proofs) và không phải chờ đợi khi thực hiện các giao dịch rút tiền.

Mối đe dọa từ những bên mới tham gia – Thấp

Những bên mới tham gia cuộc chiến mở rộng trên ETH sẽ có những cải tiến cho các giải pháp ở hiện tại để chiếm được thị phần đáng kể. Dù vậy sẽ mất nhiều năm để phát triển các giải pháp này. Ngoài Celestia, không có công nghệ đầy hứa hẹn nào sẽ làm được như vậy.

Mối đe doạ từ các sản phẩm thay thế – Cao

Mối đe dọa cao đến từ các sản phẩm thay thế, đây là những mối đe dọa khả thi với các blockchain nguyên khối (monolithic) và có thể tương tác (interoperable).

Kiến trúc nguyên khối (monolithic architecture) cũng có nhiều lợi ích hơn so với kiến trúc mô-đun (modular architecture) với trải nghiệm không phân mảnh nhất quán (consistent unfragmented). Parachain trên Polkadot, chuỗi ứng dụng trên Cosmos và mạng con (subnets) trên Avalanche cũng đang nỗ lực để tăng lượng adoption.

Quyền thương lượng của nhà cung cấp – Cao

Các nhà phát triển ứng dụng có thể được coi là nhà cung cấp cho các rollup. Nhu cầu của các nhà phát triển rất cao khiến khả năng thương lượng của họ trở nên đáng kể. Các nhà phát triển được khuyến khích bởi các khoản tài trợ trong hệ sinh thái trị giá hàng triệu USD.

Quyền thương lượng của khách hàng – Trung lập

Người dùng có thể được coi là khách hàng. Người dùng bị phân tán và không có nhiều khả năng thương lượng. Nhưng trong một ngành công nghiệp cạnh tranh cao, các giải pháp nền tảng mới vô tình mua được thị phần túi tiền (wallet share) của người dùng thông qua airdrop và các chương trình khuyến khích.

Mô hình doanh thu của Optimism 

Optimism Foundation chạy hệ thống tập trung tuần tự duy nhất, hoàn toàn chịu trách nhiệm sản xuất các khối Layer 2 và thêm các giao dịch vào Layer 1 của Ethereum. Phí trình tự bao gồm: phí thực thi Layer 2 và phí dữ liệu Layer 1.

1. Phí thực thi trên L2 tương tự như phí gas trên Ethereum. Tiền phí phải trả phụ thuộc vào mức độ phức tạp của giao dịch do yêu cầu sự tính toán và lưu trữ. Khoản phí này chiếm khoảng 1% phí mà người dùng phải trả.
2. Phí dữ liệu Layer 1 là chi phí tiến hành giao dịch theo từng đợt lên Ethereum. Trình sắp xếp áp dụng phương pháp cộng chi phí, tính giá cao hơn chi phí Layer 1 từ người dùng. Phí dữ liệu hiện gấp 1,24 lần lượng gas cần thiết để thực hiện giao dịch (2.100 gas). Điều này đã tạo ra thặng dư và được chuyển trở lại để giúp hệ sinh thái phát triển. Đáng chú ý, 99% phí trên Optimism là phí dữ liệu Layer 1.

Đến nay, các khoản phí do người dùng trả đã mang lại 24,5 triệu USD doanh thu cho Optimism.

Trình sắp xếp cũng có thể tính được giá trị có thể trích xuất tối đa (MEV) trong tương lai. Tóm lại, MEV đề cập đến giá trị được trích xuất bởi những bên có đặc quyền, ví dụ như thợ đào, trình xác thực hoặc trình sắp xếp, bằng cách kể ra, tái sắp xếp, chèn vào hoặc bỏ qua các giao dịch trong các khối mà các bên tạo ra.

Vì chỉ có một trình sắp xếp trên Optimism nên chỉ nó mới có thể tính được MEV. Nhóm Optimism đã đề xuất một hệ thống đấu giá MEV, họ sẽ bán khả năng tái sắp xếp hoặc chèn các giao dịch trong một khối cho các bên khác. Doanh thu được tạo ra từ các cuộc đấu giá MEV cũng sẽ dùng để tài trợ cho hàng hóa cộng đồng trên Optimism.

Token OP là gì?

OP là một loại token quản trị mới. Các holder không có quyền quản trị duy nhất với giao thức, họ phải chia sẻ quyền quản trị với các công dân (citizen) được chỉ định. Quy trình và cấu trúc quản trị này dựa trên Working Constitution của Optimism và sẽ phát triển dựa theo nhu cầu của giao thức.

Điều quan trọng là liệu quyền hạn mà các holder nắm giữ có cho họ quyền kiểm soát hiệu quả đối với doanh thu hay không. Theo hình trên, các holder có một số quyền kiểm soát trên các khía cạnh của giao thức, trừ việc phân bổ quỹ doanh thu. Tuy nhiên, tài liệu quản trị nói rằng các holder token sẽ phải có đầu vào về trở thành Citizen.

Working Constitution cũng cho các holder token một số quyền kiểm soát đối với hội đồng quản trị của Optimism Foundation, gồm khả năng cắt chức giám đốc và phản đối các thay đổi của tài liệu nền tảng nếu giảm đi quyền hạn của holder. Mặc dù không phải là quyền kiểm soát tuyệt đối, nhưng các chủ sở hữu có đủ quyền kiểm soát với giao thức và thật công bằng khi nói rằng lợi nhuận đang được tích lũy cho họ.

Tổng nguồn cung của OP khi ra mắt là 4.294.967.296, với mức lạm phát 2% mỗi năm. Mô hình này giả định rằng tất cả token giữ trong kho bạc đã được phân phối và nguồn cung là 4,3 triệu token. Mặc dù các tài liệu không nói rõ, nhưng lạm phát hàng năm có khả năng hướng tới RPGF và tạo ra giá trị ít nhất cho giao thức bằng giá thị trường. Như vậy, có thể bỏ qua lạm phát trong tính toán.

Mô hình định giá

Optimism là một giao thức còn non trẻ, vẫn chưa trưởng thành trong nền kinh tế crypto. Optimism tái đầu tư tất cả dòng chảy trong giao thức cho những người tham gia trong hệ sinh thái và không phân phối dòng tiền cho các token holder. Tuy nhiên, lợi nhuận tích lũy cho token holder đến từ giả định rằng việc kiểm soát các thông số giao thức sẽ làm cho các chủ sở hữu có giá trị tại một thời điểm không xác định trong tương lai.

Cho thuê cũng là một cách để tìm kiếm dòng chảy cho giao thức. Một ví dụ là “bán” phiếu bầu của họ trong các quyết định quản trị.

Tính toán doanh thu và lợi nhuận

Như đã đề cập trước đó, doanh thu gồm hai loại: doanh thu hiện (explicit) và MEV.

Doanh thu hiện

Khi phân tích dữ liệu giao dịch, tính đến nay Optimism thu được 7,5 triệu USD chi phí từ người dùng. Để công bố các giao dịch trên Layer 1, Optimism đã trả 5,9 triệu USD phí giao dịch, đưa lợi nhuận gộp thành 1,6 triệu USD và tỷ suất lợi nhuận gộp trong kỳ là 21%.

Động lực chính để doanh thu phát triển là số lượng giao dịch trên Optimism. Tính đến nay, Optimism đạt trung bình 40.000 giao dịch mỗi ngày, nhưng khi việc áp dụng ngày càng tăng, lượng giao dịch này đang tăng lên. Việc triển khai ứng dụng bằng một cú nhấp chuột (one-click) thông qua tính năng tương đương EVM, ưu đãi hệ sinh thái và sự phấn khích sau airdrop sẽ thúc đẩy tăng trưởng trong thời gian tới.

Mức trần trong tăng trưởng giao dịch rất cao, chuỗi PoS của Polygon trung bình có hơn 3 triệu giao dịch mỗi ngày. Giả định hoạt động giao dịch trên Optimism tăng 150–400%, mức giao dịch trung bình hàng ngày là 100.000 đến 200.000.

Đến nay, doanh thu trung bình của mỗi giao dịch trên Optimism là 1,61 USD. Tuy nhiên, số lượng giao dịch tăng lên làm giảm phí dữ liệu Layer 1 trên mỗi giao dịch vì tung ra các batch lên Layer 1 hiệu quả hơn. Giả định rằng đã giảm 20–50% doanh thu trên mỗi giao dịch tùy thuộc vào các giao dịch trung bình hàng ngày. Theo một bài đăng của Optimism Foundation, tỷ suất lợi nhuận mục tiêu của giao thức là 10%.

MEV 

Hiện tại, trình sắp xếp không ghi nhận MEV mà sử dụng thông tin có sẵn trên Ethereum để dự đoán MEV trong tương lai. 

Theo Flashbots – tổ chức tập trung nghiên cứu vào MEV – cho biết số lượng MEV được khai thác trên Ethereum trong 30 ngày qua là khoảng 8,3 triệu USD (tại thời điểm bài viết). Đáng chú ý, 99% lịch sử MEV trên Ethereum là thông qua chênh lệch giá trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX). Do đó, có thể cho rằng MEV có tương quan thuận với độ sâu thanh khoản của DEX.

Lưu ý: Giả định tỷ lệ MEV trong tương lai trên Optimism so với MEV trên Ethereum sẽ giống với tỷ lệ thanh khoản DEX. 

Ngoài ra, cũng giả định tính thanh khoản là gấp 5 lần trên Optimism khi token OP đưa vào hoạt động, làm tăng tính thanh khoản và hoạt động giao dịch.

Tuy nhiên, tất cả MEV này không được cộng dồn vào trình sắp xếp. Một phần sẽ được giữ bởi những người tìm kiếm (searcher) – người đã tìm thấy MEV. Theo Flashbots, người tìm kiếm có được 60% MEV trên Ethereum trong 30 ngày qua (tính tại thời điểm bài viết), trong khi thợ đào kiếm được 40%. Trình sắp xếp Optimism nên phân chia MEV nhiều hơn vì tính độc quyền của nó. 

Ngay sau khi MEV được phân cấp, các cuộc đấu giá cộng đồng sẽ giảm lợi nhuận vì lợi nhuận sẽ được chia cho người tìm kiếm và trình sắp xếp. Giả định rằng giao thức kiếm được 75% MEV trong tương lai.

Cần lưu ý rằng phép tính này sẽ làm cho MEV thấp hơn. Flashbots chỉ theo dõi một số loại giao dịch, mà không thể theo dõi MEV đa giao dịch hay MEV có thành phần ngoài chuỗi (off-chain).

Gán cho nhiều giá trị

Hầu hết các chuỗi phải trả nhiều phí bảo mật hơn so với phí giao dịch, do đó hệ số giá trên lợi nhuận (price-to-earning) không được so sánh đúng. Thay vào đó sẽ lấy trung bình hệ số giá trên doanh thu (price-to-sales ratio) của năm chuỗi nền tảng lớn từ Token Terminal. 

Tuy nhiên, tokenomic của OP khác với các native token khác. Phí trên Optimism không được thanh toán bằng OP và sẽ được chiết khấu. Giả định rằng native token thu được 50% giá trị từ tiện ích và 50% của quản trị và chiết khấu cho tương ứng. Đồng thời giả định bội số giữa giá trên doanh số là 100-200 trong các điều kiện thị trường khác nhau.

Mô hình cuối cùng

Gán xác suất 50% cho trường hợp cơ sở và 25% cho mỗi trường hợp thận trọng và tích cực thì nhận được giá mục tiêu là khoảng 2 USD và vốn hóa thị trường mục tiêu là khoảng 9 tỷ USD. Việc định giá như vậy sẽ đưa Optimism vào danh sách 20 tài sản crypto hàng đầu, vượt qua Polygon.

Rủi ro của Optimism

Việc tập trung hóa

Optimism Foundation chịu trách nhiệm duy nhất trong việc dẫn đầu sự phát triển của giao thức, chạy các trình sắp xếp và chọn ra những “Citizen đầu tiên”. Optimism Foundation có quyền hành động chống lại lợi ích của holder OP và tập trung quyền lực hơn nữa.

Sự thay đổi trong Tokenomic

Mô hình định giá cho token dựa trên tokenomic hiện tại của nó. Token của các dự án Layer 2 khác như Immutable X, Boba Network và Metis có các use case khác nhau như stake để làm phí share và sử dụng thông qua thanh toán phí gas. Trong tương lai, nếu tokenomic của OP thay đổi, có thể ảnh hưởng đến việc định giá cho token này.

Công nghệ chưa được chứng minh

Optimism rollup là công nghệ tiên tiến và vẫn đang được tích cực nghiên cứu và phát triển. Các thành phần cốt lõi của công nghệ, bao gồm cả bằng chứng gian lận (fraud proofs), thì vẫn chưa có ở Optimism.

Cạnh tranh khốc liệt

Như đã đề cập trước đó, các layer nền tảng có sự cạnh tranh rất cao. Có những mối đe dọa khả thi ở hiện tại đến từ các chuỗi có khả năng tương tác và nguyên khối. ZK rollup, thường được coi là một giải pháp ưu việt, cũng đang được phát triển và có thể làm optimism rollup lỗi thời.

Cạnh tranh từ phía Arbitrum One cũng có khả năng tăng dần. Theo sau sự dẫn đầu của Optimism, giao thức có thể sẽ cho ra mắt token và chương trình khuyến khích. Việc cạnh tranh khốc liệt có thể ảnh hưởng đáng kể đến doanh thu cũng như tỷ suất lợi nhuận.

Kiểm soát giao thức

Các hoder OP chia sẻ quyền quản trị với City House và Optimism Foundation. Khuôn khổ quản trị có thể sẽ phát triển và chống lại sự quan tâm của các holder OP.

Lời kết

Optimism là một phần cơ sở hạ tầng quan trọng trong việc mở rộng quy mô của Ethereum. Theo ước tính, đây sẽ là một giao thức top 20 và sẽ gây chú ý đáng kể khi ra mắt. Airdrop có thể chỉ là bánh xe chuyển động cho sự phát triển của Layer 2 trong năm 2022. Hop Protocol, cầu nối các mạng EVM khác nhau gồm cả các Layer 2, đã tung ra thông tin về airdrop. Hãy cùng mong chờ xem điều gì sẽ đến tiếp theo.

Bài viết được Hồng Nhung biên tập từ “The Value of Optimism” của tác giả Kunal Goel; với mục đích cung cấp thông tin và phi lợi nhuận. Chúng tôi không khuyến nghị đầu tư và không chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư liên quan đến nội dung bài dịch.

—————————————————
👉 Theo dõi FXCE Ventures
Group Chat | Research Hub | FXCE Spotlight | Tổng hợp airdrop | FXCE Pool Coin