Nội dung chính

• Morpho là một trình tối ưu hóa các pool cho vay dựa trên Ethereum, cung cấp mức lãi tốt hơn cho cả người cho vay và người đi vay bằng cách kết nối trực tiếp thông qua phương thức peer-to-peer (ngang hàng) thay vì thông qua peer-to-pool (thông qua pool).

• Hiện có hơn 2.000 khoản vay dư nợ ngang hàng được hỗ trợ thông qua hai instance của Morpho, với tổng giá trị được cung cấp (total value supplied - TVS) là 380 triệu USD.

• Morpho token (MORPHO) không thể chuyển nhượng được và hiện tuân theo lịch phát thải duy nhất dựa trên hệ thống thời gian age và epoch (tạm dịch là kỳ phát thải và đợt nhận thưởng) do DAO bình chọn.

• Một quy trình gồm bảy bước đã được vạch ra để từng bước loại bỏ quyền kiểm soát của đội ngũ dự án Morpho đối với giao thức và để giao thức đạt đến mức độ phân quyền cần thiết.

Morpho giải quyết vấn đề gì? 

Các giao thức cho vay đã trở thành một trong những giao thức nguyên thủy thành công nhất của DeFi, với TVS hơn $5 tỷ. Một trường hợp điển hình về lịch sử của ngành là Aave.

Bắt đầu với cái tên ETHlend, giao thức này được thiết kế để kết nối ngang hàng giữa người cho vay và người đi vay (P2P). Đây là một cuộc cách mạng vì nó cho phép người dùng trực tiếp vay và cho vay, vì vậy lãi suất vay sẽ được quyết định bởi thị trường và đạt hiệu quả sử dụng vốn cao.

Việc tối ưu hóa có sự đánh đổi: nó không thu hút đủ thanh khoản để người dùng có thể nạp và rút khỏi các khoản vay mà không gặp vấn đề gì.

Với vấn đề này, các giao thức cho vay đã chuyển trọng tâm của chúng từ mô hình cho vay peer-to-peer sang mô hình cho vay peer-to-pool. Ngày nay, mô hình này quen thuộc nhất là trên các giao thức như Aave và Compound, và giải quyết vấn đề về thanh khoản.

Người cho vay có thể gửi tài sản của họ vào pool thanh khoản để kiếm lợi tức, trong khi người đi vay có thể khai thác nguồn thanh khoản này khi họ muốn vay. Do sử dụng một pool quỹ, các giao thức cho vay này có thể cung cấp thanh khoản theo yêu cầu với lãi suất do người đi vay trả, điều này giúp xã hội hóa giữa những người cho vay.

Vậy sự đánh đổi của hình thức này là gì? Đó là sự giảm hiệu quả sử dụng vốn. Spreads (Mức chênh lệch giữa lãi suất cho vay và đi vay) trên pool cho vay lớn nhất của Aave có thời điểm trên 250 bps vào năm 2022. Mức sử dụng các pool cho vay này thay đổi dẫn đến mức lãi suất không thể đoán trước và mức chênh lệch lớn giữa lãi suất đi vay và cho vay.

Lưu ý đến những điểm không hiệu quả này, Morpho, được xây dựng dựa trên các giao thức cho vay có sẵn như Aave và Compound, hoạt động như một công cụ tối ưu hóa pool cho vay. Kết hợp để giải quyết những vấn đề kể trên.

Morpho cung cấp cho người dùng quyền truy cập vào Aave và Compound thông qua giao diện người dùng với cùng mức lãi suất mà họ sẽ nhận được bằng cách truy cập trực tiếp vào một trong hai giao thức – không tính thêm phí khi sử dụng Morpho.

Khi có thể, Morpho sẽ kết nối người dùng theo phương thức ngang hàng, nghĩa là thay vì người dùng vay từ pool thanh khoản, họ sẽ vay trực tiếp từ người dùng khác. Morpho mang lại hiệu quả sử dụng vốn cho mô hình pool cho vay.

Morpho hoạt động như thế nào?

 Hiện tại, Morpho tối ưu hóa Aave và Compound trên chuỗi khối Ethereum, mặc dù nó có thể hoạt động với bất kỳ giao thức cho vay ngang hàng nào hiện có. Hai market này đó là Morpho-Aave và Morpho-Compound, có thể được truy cập thông qua giao diện người dùng Morpho.

Bất cứ khi nào người dùng tham gia hoặc thoát khỏi một thị trường nhất định, Morpho sẽ dựa vào công cụ matching của mình để match người dùng theo phương thức ngang hàng.

Ví dụ: khi người cho vay gửi tiền vào Morpho, công cụ khớp được kích hoạt và sẽ tìm kiếm thanh khoản tiềm năng ở phía người đi vay để ghép nối. Nếu không khớp được, những tài sản đó sẽ được gửi vào pool tùy thuộc vào instance mà người dùng chọn.

Tại thời điểm này, những người gửi tiền Morpho thừa hưởng cùng các điều kiện thanh lý, các yếu tố thế chấp, các ưu đãi token và dự báo giá của giao thức cho vay cơ sở mà họ chọn - Aave hoặc Compound.

Tuy nhiên, nếu sau này người đi vay được ghép nối với người cho vay, Morpho sẽ rút thanh khoản từ pool và ghép trực tiếp họ lại với nhau, tất cả được thực hiện mà không có thêm bất kỳ giao dịch bổ sung nào từ phía người dùng.

 Khi ghép nối người cho vay và người đi vay, không nhất thiết phải là ghép nối trực tiếp 1:1. Có nghĩa là, nếu người dùng muốn vay 1000 ETH, khoản vay này có thể được lấy từ nhiều người cho vay bắt đầu với người cho vay lớn nhất trước.

Bằng cách sử dụng công cụ khớp độc đáo của mình, Morpho ghép người cho vay với người đi vay từ khoản vay lớn nhất đến nhỏ nhất để giảm thiểu chi phí gas chi cho việc ghép nối, mà vẫn có thể tối đa hóa khối lượng khớp.

Ngoài ra, nếu không có đủ người cho vay Morpho để hoàn thành khoản vay P2P được yêu cầu, Morpho có thể lấp đầy thông qua phương thức P2P, trong khi vẫn sử dụng Aave hoặc Compound cho phần còn lại của khoản vay dẫn đến mức lãi suất hỗn hợp.

 Giờ đây, nếu người cho vay khớp P2P với người đi vay và muốn rút tiền trước khi khoản vay được hoàn trả, thì giao thức sẽ cố gắng khớp người đi vay đó với người cho vay khác trước khi dùng tới mô hình peer-to-pool. Nếu Morpho buộc phải trở lại với pool cơ sở, điều này sẽ kích hoạt cơ chế dự phòng và quay trở lại với mô hình peer-to-pool.

Morpho Tokenomic 

Để khuyến khích sử dụng và tính phân quyền, Morpho phân phối MORPHO token thưởng khi người dùng sử dụng giao thức. Hiện tại, MORPHO không thể chuyển nhượng được, nhưng cộng đồng có thể thay đổi điều này trong tương lai bằng một cuộc bỏ phiếu quản trị. Hiện tại, tiện ích duy nhất của MORPHO là để quản trị giao thức.

Với hầu hết các giao thức DeFi, các đợt phát thải token thường được lên kế hoạch trước nhiều năm. Tuy nhiên, điều này không đúng với MORPHO. Đội ngũ dự án Morpho muốn duy trì tính linh hoạt với các chương trình ưu đãi token và do đó, đã triển khai một hệ thống thời gian age và epoch (tạm dịch là kỳ phát thải và đợt nhận thưởng).

Kỳ phát thải diễn ra ba tháng một lần và cộng đồng sẽ thực hiện bỏ phiếu về số lượng token sẽ được phát thải trong mỗi kỳ như vậy. Trong kỳ phát thải có ba đợt nhận thưởng và đây là khoảng thời gian mà người dùng có thể nhận phần thưởng MORPHO của họ.

Hơn nữa, tại mỗi đợt nhận thưởng, MORPHO token holder sẽ bỏ phiếu trên các gauge chỉ định các chương trình ưu đãi token cho các pool cụ thể, với cuộc bỏ phiếu đầu tiên diễn ra trước đợt nhận thưởng đầu tiên của Kỳ phát thải 3.

Cho đến nay, đã có hai kỳ phát thải với kỳ thứ ba bắt đầu vào ngày 29 tháng 12 năm 2022. Năm triệu MORPHO được phát thải trong kỳ đầu tiên, và mười triệu MORPHO trong kỳ thứ hai.

Việc bỏ phiếu cho kỳ phát thải thứ ba đã hoàn thành vào ngày 4 tháng 12 và kết quả là sẽ có thêm mười triệu MORPHO nữa được phát thải. Tổng cung MORPHO tối đa là 1 tỷ. Do đó, sau khi kết thúc kỳ ba, 2,5% tổng cung sẽ được đưa vào lưu thông.

DAO cũng duy trì khả năng kích hoạt phí giao thức. Nếu được bật, các khoản phí này sẽ được lấy từ khoản chênh lệch peer-to-peer APY và được phân phối cho nguồn dự trữ giao thức.

Sẽ không tính phí đối với người dùng khớp theo phương thức peer-to-pool, bởi vì Morpho đảm bảo rằng mức lãi bạn nhận được sẽ giống với mức lãi được cung cấp trực tiếp bởi các giao thức cơ sở, cùng với các chương trình ưu đãi MORPHO bổ sung.

Lộ trình Phi tập trung hóa

Khi xây dựng giao thức Morpho, đội ngũ giao thức đã tạo ra một quy trình gồm 7 bước để đạt được mức mà họ cho là đủ mức độ phân quyền. Điều này bắt đầu với việc triển khai giao thức vào tháng 6 năm 2022, với quyền sở hữu được chuyển sang dạng đa chữ ký (multisig) với 5/9 xác nhận. Multisig chịu trách nhiệm sao chép dữ liệu biểu quyết của cộng đồng trên snapshot.

Hơn nữa, Sẽ có một multisig 3/5 thứ hai mà được chỉ định các chức năng khẩn cấp nhất định như tạm dừng hoặc bỏ tạm dừng market, cập nhật các tham số công cụ khớp không quan trọng hoặc bật công cụ khớp peer-to-peer cho các thị trường cụ thể.

Việc sử dụng multisig mà có thể sao chép dữ liệu biểu quyết trên snapshot tương tự như cách mà hầu hết các giao thức thực hiện, nhưng việc tích hợp Gnosis Zodiac theo thời gian sẽ tạo ra một hệ thống kiểm soát và cân bằng (system of checks and balances), giúp phân biệt nó với các giao thức khác.

Gnosis Zodiac được quảng cáo là một “gói mở rộng” dành cho DAO, cung cấp một bộ sưu tập các công cụ được xây dựng theo một tiêu chuẩn mở. Một số lợi ích của việc triển khai Gnosis Zodiac trong giai đoạn cuối là:

• Role Modifier (Công cụ điều chỉnh Vai trò) – cho phép DAO cung cấp các chức năng cụ thể như tạm dừng thị trường, như đã thấy với 3/5 multisig.

• Reality Module (Mô-đun thực tế) – cho phép thực hiện bỏ phiếu on-chain mà đã được hoàn tất ở ngoài chuỗi trên các ứng dụng như Snapshot hoặc Discord. Nó cũng cho phép DAO tách các đề xuất thành hai loại đề xuất: “Đề xuất có sự đồng thuận thấp” và “Đề xuất có sự đồng thuận cao”, điều này cho phép các mốc thời gian và số người biểu quyết cần thiết khác nhau để thông qua các đề xuất.

• Scope Guard (Bảo vệ phạm vi) – cho phép cộng đồng bỏ phiếu và hạn chế hành động của các multisig signer (một ví dụ là có thể chỉ cho phép những người ký nhiều chữ ký phủ quyết phiếu bầu).

• Bridge Module (Mô-đun cầu nối) – mô-đun này cho phép DAO trên Ethereum kiểm soát tài sản và hệ thống trên một chuỗi khác nếu nó chọn hoạt động trên các blockchain khác nhau.

Theo thời gian, mục tiêu là trách nhiệm của nhóm sẽ từ từ loại bỏ và DAO sẽ đưa ra tất cả các quyết định về giao thức. Mặc dù không có mốc thời gian cụ thể khi nào điều này sẽ xảy ra, nhưng đây sẽ là điều cần theo dõi khi giao thức tiếp tục phát triển.

Rủi ro và Tính cạnh tranh

Như với bất kỳ giao thức DeFi nào, các lỗ hổng hợp đồng thông minh là các rủi ro chính. Hoạt động dựa trên các giao thức cho vay, Morpho cũng có các rủi ro liên quan đến các giao thức đó bên cạnh rủi ro liên quan đến hợp đồng thông minh của chính Morpho. Do đó, cần lưu ý rằng Morpho hiện được tích hợp trên Aave và Compound, hai giao thức đã được kiểm tra 15 lần. Về phía Morpho, hơn 10 lần đã được hoàn tất.

Ngoài các lỗ hổng hợp đồng thông minh, một rủi ro khác đối với Morpho là khả năng xử lý các khoản vay bị thanh lý khi thị trường có sự biến động cao. Morpho có các công cụ thanh lý riêng cho thị trường P2P ngoài các công cụ từ các giao thức cơ sở mà nó sử dụng. Vì Morpho phụ thuộc vào các công cụ thanh lý của các giao thức cơ sở đó nên có khả năng sẽ tích lũy nợ xấu, như đã thấy gần đây trên Aave với thị trường CRV. 

Morpho có thêm rủi ro trong các thị trường peer-to-peer của nó. Các thị trường này không kế thừa các công cụ thanh lý của Aave hoặc Compound vì các thị trường P2P của Morpho có bộ công cụ thanh lý riêng, đối với các thị trường P2P không chỉ do đội ngũ Morpho điều hành mà còn bởi các công cụ thanh lý khác. Gần đây, đội ngũ dự án đã phát hành kho lưu trữ (repo) mã nguồn mở để bot thanh lý.

Về tính cạnh tranh, vì Morpho hoạt động như một công cụ tối ưu hóa các pool cho vay nên nó hoạt động khá cộng sinh với các giao thức cho vay hiện có. Giao diện người dùng Morpho cung cấp giải pháp tích hợp, giúp người dùng có thể so sánh mức lãi suất trên hai giao thức cho vay phổ biến nhất này.

Hiện tại, Morpho là giao thức duy nhất tối ưu hóa trên các giao thức cho vay hiện có và do đó, nó không có bất kỳ sự cạnh tranh trực tiếp nào.

Kết luận

Với hơn $380 triệu TVS và hơn 2.000 khoản vay peer-to-peer hiện đang hoạt động, Morpho đã đạt được rất nhiều thành công chỉ trong một thời gian ngắn. Những gì mà giao thức này có thể mang lại rất đơn giản: mức lãi suất tốt hơn cho cả người đi vay và người cho vay, mà vẫn duy trì các thông số rủi ro và thanh khoản giống với yêu cầu của giao thức cơ sở.

Với việc không áp dụng phí giao thức và token gốc thì không thể chuyển nhượng, điểm nhấn của Morpho đó là cung cấp trải nghiệm tối ưu cho người dùng DeFi – chứ không phải là để trích xuất giá trị bất cứ khi nào có thể. Mức độ khớp P2P cao hơn, sự tăng trưởng trong TVS và việc triển khai quá trình phân quyền 7 bước có thể được xem là sự thành công khi giao thức phát triển.

Bài viết được Ellie Nguyễn thuộc FXCE Crypto biên tập từ “Morpho: Composability At Its Finest” của tác giả Ryan Celaj; với mục đích cung cấp thông tin và phi lợi nhuận. Chúng tôi không khuyến nghị đầu tư và không chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư liên quan đến nội dung bài dịch.