Generative art là một phong cách nghệ thuật kỹ thuật số, trong đó các nghệ sĩ sử dụng các thuật toán như một công cụ. Generative art đã được các nghệ sĩ NFT áp dụng trên các nền tảng như Art Blocks.

Tóm tắt

• Generative art sử dụng máy học (machine learning) và tính ngẫu nhiên vốn có của blockchain để tạo ra nghệ thuật ấn tượng, không thể đoán trước.

• Vào thời kỳ đỉnh điểm của sự bùng nổ NFT hơn một tỷ USD generative art đã được bán ra.

Các token không thể thay thế (non-fungible token hay NFT) đã gây bão trên thế giới vào năm 2020, tạo ra hàng tỷ USD lợi nhuận cho các nghệ sĩ và nhà sưu tập. Phần lớn các tác phẩm được bán ban đầu là giá tiêu chuẩn: các bản vẽ kỹ thuật số của Old Masters, nhiếp ảnh lệch tâm (eccentric photography), các bức tranh được tạo ra bằng iPad.

Chẳng bao lâu, một loạt nghệ sĩ kỹ thuật số mới bắt đầu thử nghiệm với hình thức và sản xuất tác phẩm nghệ thuật gắn bó chặt chẽ hơn với thế giới kỹ thuật số mà tác phẩm được bán. Một số nghệ sĩ rao bán “trải nghiệm hay experience” nghệ thuật VR phức tạp, những người khác thiết kế các tác phẩm nghệ thuật có thể được mô tả một cách tính toán bằng “siêu dữ liệu hay metadata” blockchain.

Một nhóm khác nắm bắt một định dạng nghệ thuật kéo dài nửa thế kỷ mà từ lâu đã bị bỏ qua nhưng dường như lại trở thành tấm đệm hoàn hảo cho thị trường sôi nổi: Generative art.

Generative art là gì?

Được phát triển vào năm 1965 bởi nhà triết học người Đức Max Bense, generative art ra đời từ các thuật toán được lập trình thành các tham số cụ thể bởi các kỹ sư-nghệ sĩ. Người nghệ sĩ xác định quy trình chung — ví dụ, màu sắc hoặc hình học nào có thể được sử dụng — sau đó đưa vào số lượng ngẫu nhiên các thuật toán; bất cứ thứ gì xuất hiện đều là generative artwork. Các NFT tạo ra đều giống nhau và nhiều NFT bao gồm các thành phần bổ sung của “tính ngẫu nhiên” liên quan đến cơ chế của blockchain, smart contract và “minting” NFT.

Generative art là giải pháp lý tưởng để sản xuất các bộ sưu tập NFT lớn lên đến hàng chục nghìn hay thậm chí hàng triệu tác phẩm độc đáo. Tuy nhiên, không giống như các bộ sưu tập profile picture (PFP) như Bored Ape Yacht Club, generative art cũng được cơ quan nghệ thuật chấp nhận tốt hơn; Generative art được xem là cách cuối cùng để tận dụng các tác phẩm có niên đại từ những năm 60, và nhiều tác phẩm đã được giới thiệu trong các phòng trưng bày trong thế giới thực.

Bạn có biết

Triển lãm generative artwork đầu tiên được tổ chức tại Stuttgart, Đức, bởi Georg Nees. Được mệnh danh là "Generative Computergrafik", triển lãm bao gồm các tác phẩm khoa học viễn tưởng có đặc điểm lặp đi lặp lại, có phần kỳ lạ được sắp xếp thành các lưới lớn.

Generative art NFT hoạt động như thế nào?

Các dự án generative art NFT sử dụng tính năng xác định của Ethereum: smart contract.

Smart contract là các đoạn code tự thực thi khi các điều kiện bên ngoài nhất định được đáp ứng, làm cho chúng trở nên hoàn hảo cho sự phát triển của nghệ thuật được điều khiển bằng máy tính, mang tính ngẫu nhiên. Người dùng gửi tài sản crypto đến một smart contract (tồn tại như một loại vị trí ký quỹ (escrow position) dựa trên blockchain) kích hoạt smart contract, chạy code và kết quả là generative art sau đó được xác nhận là có trong ví của bất kỳ ai đã kích hoạt.

Lấy ví dụ về Art Blocks, một thị trường generative art NFT cực kỳ phổ biến, chỉ thu về 1 tỷ USD cho các nghệ sĩ vào năm 2021. Sản phẩm của Art Blocks bao gồm các tác phẩm sử dụng ký hiệu "hash" ngẫu nhiên được tạo ra khi một NFT được thêm vào blockchain (hash là một code chữ và số duy nhất được dùng làm một loại địa chỉ trực tuyến cho một tài sản nhất định).

Trong một series được đăng ký nhiều, Fidenza, người mua sẽ không biết tác phẩm họ chọn sẽ trông như thế nào cho đến khi hash được tạo ngay tại thời điểm mua; Fidenza smart contract sẽ cung cấp chuỗi chữ và số vào thuật toán Fidenza, tạo ra một cái gì đó đáng ngạc nhiên và độc đáo.

Bạn có biết?

Dự án generative art NFT lớn đầu tiên là Autoglyphs, một series được phát triển bởi Larva Labs, công ty đứng sau một series tiên phong khác là CryptoPunks. Autoglyphs là một bộ sưu tập gồm 512 mẫu hình (pattern) đen trắng giống như tĩnh, kỳ lạ được phát triển trên chính Ethereum blockchain và đạt tổng doanh số bán hàng là 41 triệu USD.

Một ví dụ về generative art ngoài các smart contract là dự án Solvency, sử dụng cơ chế AI được gọi là “GAN” - mạng generative adversarial - để tạo ra các hình ảnh chuyển động có kết cấu dựa trên các bức ảnh. GAN minh họa cho quá trình generative, ghép hai trí tuệ nhân tạo gồm “generator” và “discriminator” đối kháng nhau: generator cố gắng tạo ra các hình ảnh lừa discriminator xác minh sự thật và discriminator cố gắng bắt generator. Kết quả là một quá trình học tập tạo ra nhiều hình ảnh kỳ lạ hơn bao giờ hết về cuộc sống thực.

Ai đang làm việc với NFT nghệ thuật tổng hợp?

• Autoglyphs - dự án generative art “on-chain” đầu tiên trên Ethereum blockchain, được tạo ra bởi những người sáng tạo CryptoPunks Larva Labs.

• Fidenza - một generative art series được tạo ra bởi nghệ sĩ Tyler Hobbs; các tác phẩm riêng lẻ trong series đã được bán với giá hàng triệu USD.

• Art Blocks - một thị trường generative art, nơi lưu trữ các bộ sưu tập Fidenza, Ringers và Chromie Squiggle.

Mua generative art NFT ở đâu?

Hầu hết các generative NFT có thể được mua trên các nền tảng tiêu chuẩn như OpenSea và Nifty Gateway; ngoài ra còn có các nền tảng chuyên biệt hơn khác như Art Blocks, Gen.Art và Brain Drops.

Tương lai của generative art NFT

Mặc dù năm 2022 chứng kiến thị trường NFT sụp đổ hoàn toàn, nhưng NFT đã mang lại cho các nghệ sĩ sáng tạo một thị trường và khán giả sau hơn 50 năm hầu như không được quan tâm.

Những nghệ sĩ generative như kvix_studio tiếp tục tạo ra những tác phẩm hấp dẫn và thường đẹp một cách kỳ lạ. Trong khi đó, đối thủ cạnh tranh của Ethereum là Tezos đã tung ra nền tảng generative art Fxhash vào năm 2021 giúp mở rộng thị trường hơn nữa.