Rollups cắt giảm chi phí giao dịch blockchain bằng cách "rolling up" các đợt giao dịch thành một giao dịch duy nhất. Đây là cách chúng hoạt động.

Tóm tắt

• Rollups của Ethereum "roll up" một loạt các giao dịch lại thành một.

• Chúng có hai dạng cơ bản: optimistic rollups và zero-knowledge rollups.

Ngay cả sau vụ phá sản crypto gần đây nhất, Ethereum vẫn đắt giá đối với nhiều người sử dụng. Đó là bởi vì blockchain Ethereum chậm và đã sử dụng hết dung lượng của nó. Bây giờ bạn phải trả phí cho mỗi byte của không gian khối bổ sung nếu bạn định mua NFT "phải có" tiếp theo.

Cho đến khi "Ethereum 2.0", thế hệ tiếp theo của blockchain Ethereum, giải quyết tất cả những vấn đề này, cộng đồng phải dựa vào cái gọi là giải pháp mở rộng: công nghệ tăng tốc blockchain Ethereum.

Các giải pháp mở rộng quy mô khác nhau, nhưng nhìn chung giải quyết một phần của giao dịch trên một mạng lưới khác— nhanh hơn và rẻ hơn Ethereum — trước khi cung cấp cho chuỗi Ethereum chính thông tin về các giao dịch mà nó dự định gửi.

Rollups là gì?

Rollups là một trong những giải pháp mở rộng quy mô như vậy. Chúng liên quan đến rolling up (do cái tên như vậy) các bộ sưu tập giao dịch. Giao dịch rolled-up cuối cùng được trình bày cho blockchain Ethereum dưới dạng một giao dịch duy nhất.

Rollups cắt giảm chi phí: chi phí của một giao dịch Ethereum, cộng với chi phí thấp khi thực hiện các đợt giao dịch, được chia cho người dùng. Chúng cũng tăng tốc độ cho mọi thứ: quá trình rollup diễn ra rất nhanh chóng và blockchain Ethereum chỉ cần xử lý một giao dịch duy nhất thay vì nhiều giao dịch. Điều đó hữu ích khi Ethereum đạt mức tối đa, 15 giao dịch mỗi giây không cần trợ giúp.

Vitalik Buterin, người đồng sáng lập Ethereum, cho rằng các giải pháp mở rộng quy mô như rollups sẽ tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trên blockchain ngay cả sau khi Ethereum 2.0 được triển khai. (Lưu ý: Ethereum Foundation kể từ đó đã bỏ thẻ 2.0 để đề cập đến việc mạng lưới chuyển sang proof of stake và áp dụng chuỗi shards.)

Cách thức hoạt động của rollups

Có hai loại rollups chính: optimistic rollups và zero-knowledge rollups.

Optimistic rollups đưa ra giả định rằng tất cả dữ liệu được roll-up này là hợp lệ và không ai đang cố gắng đánh lừa blockchain bằng cách ẩn các giao dịch giả trong các rollups. Ý tưởng là bằng cách giả định tính hợp lệ, mọi thứ sẽ tăng tốc.

Để chống lại các giao dịch gian lận, các giao thức optimistic rollup cho phép mọi người tranh luận về các giao dịch bunk. Giao dịch gian lận được gửi trực tiếp trên mạng lưới Ethereum để kiểm tra xem nó có hợp pháp hay không và để giải quyết tranh chấp. Cả hai bên đều có ETH được stake và sẽ mất tiền nếu họ sai hoặc nói dối.

Zero-knowledge rollups (còn được gọi là zk-rollups) hoạt động rất khác. Chúng dựa vào một đoạn cryptography được gọi là bằng chứng zero-knowledge, cho phép ai đó chứng minh bằng toán học rằng một tuyên bố là đúng (ví dụ như ai đó là người Hy Lạp) mà không cần tiết lộ thêm thông tin về tuyên bố đó (như hộ chiếu).

Trong crypto, chúng được gọi là zk-SNARKs, liên quan đến một đoạn cryptography bổ sung được gọi là "đối số kiến ​​thức không tương tác ngắn gọn". Phương pháp này bỏ qua hệ thống giải quyết tranh chấp vốn có đối với optimistic rollups vì "SNARK" bit chỉ cho phép các giao dịch hợp lệ được tải lên rollup.

Những ai đang xây dựng rollups?

Optimistic rollups:

• Optimism: một hệ thống layer 2 giá rẻ cho Ethereum

• Arbitrum: một giao thức L2 cho Ethereum

• Boba Network: thế hệ tiếp theo của OMG Network

Zero-knowledge rollups:

• Loopring: một giao thức cũng cung cấp một sàn giao dịch phi tập trung không cần gas

• Immutable X: một giao thức L2 cho NFT

• ZKSync: L2 zero-knowledge cho Ethereum

Làm thế nào để có thể mua rollups?

Bạn không thể "mua" một giải pháp mở rộng quy mô, nhưng bạn có thể đầu tư vào các token dựa trên công nghệ. Loopring và Boba là những ví dụ phổ biến về công nghệ rollup. Bạn có thể mua token của họ trên các sàn giao dịch phi tập trung dựa trên Ethereum hoặc trên các sàn giao dịch tập trung. Hãy ghé xem các trang web như CoinMarketCap hoặc CoinGecko để tìm các thị trường lớn nhất.

Bạn cũng có thể sử dụng các dịch vụ DeFi và sàn giao dịch được tạo bởi các mạng lưới layer 2 này để cắt giảm chi phí giao dịch. Ví dụ: Loopring vận hành sàn giao dịch layer 2 của riêng nó, còn được gọi là Loopring. Ở đó, bạn có thể tận dụng tất cả những điều thú vị của công nghệ rollup: giao dịch tức thời, không tốn phí gas đối với ERC-20 coins.

Có thể bạn chưa biết

Rollups chỉ là một giải pháp mở rộng quy mô. Một giải pháp phổ biến khác được gọi là sidechain – một blockchain tương thích với Ethereum Virtual Machine, kết nối với Ethereum thông qua một cây cầu. Một ví dụ về mạng lưới  sidechain là Polygon (trước đây là MATIC).

Tương lai của rollups: một công nghệ dành cho thời đại hay một Band-Aid (băng cá nhân) cho một vấn đề có thể giải quyết được?

Trong ngắn hạn, cuộc chiến sẽ tiếp tục diễn ra gay gắt giữa hai hình thức cạnh tranh của rollups: optimistic và zero-knowledge. Một số người cho rằng các bằng chứng zero-knowledge là ưu việt hơn vì chúng không yêu cầu cơ chế giải quyết tranh chấp.

Tương lai dài hạn của rollups phụ thuộc vào cách thức nâng cấp lên mainnet của Ethereum. Một ngày nào đó, Ethereum có thể trở nên nhanh đến nỗi rollups sẽ giống như một sự tăng tốc không cần thiết cho một blockchain nhanh như chớp. Ngược lại, các blockchains L1 đối thủ, như Solana và Avalanche, có thể trở nên phổ biến đến mức chúng chiếm đoạt hoàn toàn Ethereum. Nếu phần lớn lưu lượng truy cập của DeFi diễn ra trên các blockchain khác ngoài Ethereum, thì rollups sẽ trở nên dư thừa.

Ngoài ra, rollups có thể tiếp tục tăng nếu Ethereum trở nên mạnh mẽ hơn. Chúng có thể tích hợp với các nâng cấp sắp tới để làm cho Ethereum dễ dàng hơn và rẻ hơn để phần lớn mọi người có thể dễ dàng sử dụng.